آیه تطهیر در آیینه شعر عرب صفحه 216

شاعر: اِربِلی

بهاءالدین ابوالحسن علی بن فخرالدین عیسی بن ابوالفتح اِرْبلی از بزرگان امامیه در قرن هفتم است. نسبت او به اِربل، شهری در شرقِ موصلِ عراق می باشد،(1) که پدرش امیر فخرالدین، در همان شهر والی و حاکم بوده است.(2) تاریخ ولادت اربلی مشخص نیست ولی از اشعارش برمی آید که تا 40 سالگی در زادگاه خود، اِربل، مشغول کسب علم بوده(3) و سپس تا هنگام وفات در بغداد زیسته است.(4) او یکی از نوابغ و دانشمندان کم نظیر جهان اسلام است که بسیاری از علما وی را ستوده اند و علم و ادب او در قرن هفتم درخشید.(5) اربلی در نثر و نظم و تاریخ و انشاء و ادبِ عربی مشهور(6) ، و علاوه بر ادب، از سیاستمداران عصر خود است و نیز در علم حدیث به درجات عالی رسیده، به طوری که کتاب ارزنده اش «کشف الغُمِّه فی معرفه الائمّه» دلیلی قاطع بر دانش بسیار و مهارت فراوان او در علم حدیث و همچنین نمایانگر نبوغ او در ادب و پایداری او در مذهب است،(7) لذا او را «ابوالفضائل» و «ابوالمحاسن» نامیده اند.(8)

اربلی به وزارتِ بعضی امرا رسید و ثروت و شوکت بسیاری یافت ولی آخر عمر وزارت را ترک کرده و به تألیف و عبادت و ریاضت پرداخت. جامی شاعر ایرانی به خاطر ترک وزارت، در مدح او قصیده ای سرود.(9)

وی علاوه بر فضل و علم و مکارم اخلاق، مال و تجمل و حشمت بسیاری داشت

1- الکنی و الالقاب، ج 2/18.
2- فوات الوفیات، ج 3/57؛ الغدیر، ج 5/446؛ الاعلام، ج 4/318؛ معجم المؤلفین، ج 2/484.
3- مقدمه کتاب کشف الغمه از اربلی.
4- الغدیر، ج 5/446.
5- الغدیر، ج 5/446.
6- الکنی و الالقاب، ج 2/18؛ معجم المؤلفین، ج 2/484.
7- الغدیر، ج 5/446.
8- الکنی و الالقاب، ج 2/18.
9- الغدیر، ج 5/452، بعضی او را به خاطر قبول وزارت طعن کرده و یا وزیر بودن او را رد کرده اند. برای اطلاع بیشتر و ردِ این مذمت، رجوع کنید به مقدمه کتاب کشف الغُمّه.