- مقدمه 1
- پیشگفتار 3
- عصمت اهل بیت علیهم السلام 12
- اشاره 17
- فصل اول: بررسی آیه تطهیر 17
- 1. اهمیت آیه تطهیر 18
- اشاره 19
- 2. مفردات آیه تطهیر 19
- 3. دیدگاه عالمان شیعه و خاستگاه آن 43
- 4. دیدگاه علماء اهل سنت و سرچشمه اختلاف 44
- 5. خلاصه و نتیجه گیری 55
- 6. چگونگی تعمیم آیه تطهیر به معصومان دیگر 64
- اشاره 65
- 7. نگاهی به شخصیت عکرمه و بررسی حدیث او 65
- اشاره 69
- فصل دوم: بررسی شعر شاعران عرب پیرامون آیه تطهیر 69
- 1. نگرشی بر پیشینه و جایگاه رفیع شعر 70
- اشاره 83
- 2. تطهیریه های قرن دوم تا عصر حدیث توأم با شرح حال شاعران 83
- اشاره 84
- شاعر: عبدی 84
- شعرِ عبدی 85
- شاعر: سید حمیری 87
- شعر: سید حمیری 99
- شعرِ ذکوان 111
- شاعر: ذکوان 111
- شاعر: ابونُواس 113
- شعرِ ابونُواس 116
- شاعر: محمد بن ادریس شافعی 118
- اشاره 118
- شعرِ شافعی: 120
- شاعر: دیک الجّن 124
- شعرِ دیک الجن: 125
- شاعر: دِعبِل خُزاعی 127
- شعرِ دعبل: 130
- شاعر: وامق نصرانی 132
- شعرِ وامق نصرانی: 133
- اشاره 135
- شاعر: عَونی 135
- شعرِ عونی: 136
- شاعر: ابن علویّه 139
- شعرِ ابن علویه: 140
- شاعر: ابن دُرَید 141
- شعرِ ابن دُرید: 143
- شاعر: صنوبری 144
- شعرِ صنوبری: 145
- شاعر: ابوفِراس 146
- شعرِ ابوفِراس: 149
- شاعر: ابن هانی 152
- شعرِ ابن هانی: 154
- شاعر: ناشی ء صغیر 155
- شعرِ ناشئ صغیر: 158
- شاعر: سوسی 160
- شعرِ سوسی: 160
- شاعر: بِشْنَوی 161
- شعرِ بِشنَوی: 162
- شاعر: صاحب بن عباد 165
- شعر صاحب بن عباد: 172
- شاعر: موصلی 174
- شعرِ موصلی: 174
- شاعر: عبدی 175
- شعر عبدی 176
- اشاره 180
- شاعر: نصر بن منتصر 181
- شعرِ نصر بن منتصر: 181
- شعرِ ابن صباح 182
- شاعر: ابن صباح 182
- شعرِ ابوعلیِ ضریر: 184
- شاعر: ابوعلی ضریر 184
- شعرِ موسوی: 186
- شاعر: موسوی 186
- شاعر: خطیب حَصْکَفی 187
- اشاره 187
- شعرِ خطیب حَصْکَفی: 188
- شاعر: ابن عودی نیلی 189
- شعرِ ابن عودی: 190
- شاعر: ابن رُزّیک 192
- شعرِ ابن رُزّیک: 194
- شاعر: اخطب خوارزم 196
- شعرِ اخطب خوارزم: 197
- شاعر: منصور بالله 201
- اشاره 201
- شعرِ منصور بالله: 201
- شاعر: ابن طلحه شافعی 204
- شعرِ ابن طلحه شافعی: 207
- شاعر: ابن ابی الحدید 210
- شعرِ ابن ابی الحدید: 210
- شعرِ یمنی: 212
- شاعر: منصور بالله یمنی 212
- شاعر: شمس الدین حِلّی 214
- شعرِ شمس الدین حِلّی: 214
- شاعر: اِربِلی 216
- شعرِ اربلی: 218
- اشاره 220
- شاعر: ابن سَرایا 220
- شعرِ ابن سَرایا: 221
- شعرِ مُقری: 223
- شاعر: مُقْری 223
- اشاره 225
- شاعر: ابن صبّاغ مالکی 225
- شعرِ ابن صباغ مالکی 228
- شعرِ کفعمی 230
- شاعر: کفعمی 230
- شعرِ ابن معتوق: 232
- شاعر: ابن معتوق 232
- اشاره 235
- شعرِ مُقری کاظمی: 235
- شاعر: مُقری کاظمی 235
- شاعر: آخوند مسیحا 238
- شعرِ آخوند مسیحا: 239
- شعرِ حَضْرَمی: 241
- شاعر: حَضرمی 241
- اشاره 243
- شاعر: شافعیِ عسیری 243
- شعرِ شافعیِ عَسیری: 244
- شعرِ ابن جُبَیر: 247
- شاعر: ابن جُبَیر 247
- شاعر: ساعاتی 248
- شعرِ ساعاتی: 248
- منابع 250
- چکیده: 261
- خلاصه الرساله 262
1. نگرشی بر پیشینه و جایگاه رفیع شعر
در هر فرهنگ و تمدن و اجتماع انسانی، ادبیات و خصوصاً شعر، آینه تاریخ آن جامعه است، زیرا شاعران از محیط اطراف خود تأثیر پذیرفته و به کمک استعداد و موهبت درونی، ابیاتی می آفرینند که با وجود بی زبانی، ویژگی های مردم عصر خود، و شرایط اجتماعی و فرهنگی محیطشان را بیان کرده به تصویر می کشد. بنابراین، شعر علاوه بر آنکه نشانگر فضای حاکم بر روزگار شاعر است و از این رو، به لحاظ تاریخی بسیار سودمند می باشد، همچنین نشانگر موضع شاعران در مقابل حوادث است.
اما در بین اعراب، به ویژه در عصر جاهلیت،(1) شعر از ارکان اجتماعی ایشان بوده لذا این عبارت معروف شده که «شعر دیوان عرب است». «ایام عرب در عصر جاهلی، مصدر عظیمی از مصادر تاریخی و سرچشمه زلالی از منابع ادب است زیرا
1- لازم به ذکر است که جاهلیت، از جهل در مقابل علم نیست، بلکه از جهل در مقابل حلم است زیرا اعراب آن روز سهم بسزایی در علوم مختلف همچون طب و فلک و انساب و دامپزشکی و... داشتند. لذا مراد از جاهلیت، نادانی است که به آشوب و شیوع گمراهی و عبادت بت ها و قتل و غارت و... منتهی می شود. همچنین در محدود کردنِ عصر جاهلی به زمان قبل از اسلام هم تساهل صورت گرفته، زیرا جاهلیت به آن معنا، تا مدت ها بعد هم وجود داشت، تا اینکه تعلیمات اسلامی کاملاً منتشر شد. (تاریخ الادب العربی، ج 1/73؛ تاریخ الادب العربی فی الجاهلیه و صدرالاسلام، ص 14، تاریخ ادبیات عرب، ج 1/45. )