معرفت معاد صفحه 167

(اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَهُمْ فِی غَفْلَهٍ مُعْرِضُونَ )؛ (1)

برای مردم (وقت ) حسابشان نزدیک شده است ، و آنان در بی خبری رویگردانند.

امیرمؤمنان علی (علیه السلام) در مورد روز حساب فرموده است  :

رستاخیز، روزی است که خداوند اوّلین و آخرین (همگان ) را برای رسیدگی به حساب دقیق و رسیدن به پاداش کردارشان جمع می کند، همه در حال خضوع برپا خیزند، عرق از سر و رویشان فرو می ریزد و اطراف دهانشان را احاطه کرده ، لرزش زمین تمام اندامشان را می لرزاند. نیکوترین و خوشحال ترین افراد در آن روز، کسی است که جای پایی پیدا کند و یا محلّی برای ایستادن خود به دست آورد. (2)

1 _ 22. عَرْضِ اکبر

از روز حساب به «عرض اعمال » و «عرض اکبر» نیز یاد شده است . این روز مهمّ ، موقف نهایی محاکمه انسان و عرض اعمال در نزد خداوند متعال است که منجر به صدور احکام بر مبنای گذشت و فضل یا دقّت و عدل از سوی آن ذات مقدّس خواهد گردید و نتیجه آن به رهایی یا هلاکت انسان ها خواهد انجامید. پیامبر گرامی اسلام فرمود :

یا اباذرّ حاسب نفسک قبل أن تحاسب ، فهو أهون لحسابک غدآ. و زن

نفسک قبل أن توزن و تجهّز للعرض الاکبر یوم تعرض لا تخفی علی الله

خافیه ، (3)

ای ابوذر به محاسبه نفس خویش پرداز پیش از آن که حسابرسی شود. پس این کار آسان تر است از محاسبه فردا. بسنج نفس خویش را پیش از آن که سنجیده شود. و آماده شو برای عرض اکبر (روز حساب ) روزی که عرضه می شوی ، که هیچ یک از کارهای شما بر خدا پنهان نمی ماند.

1- الانبیاء، آیه 1.
2- نهج البلاغه ، خطبه 102.
3- بحارالانوار، ج 77، ص 85.