- مقدمه ناشر 1
- مقدمه نویسنده 3
- فصل اول: روایات نهی از توقیت 5
- اشاره 5
- معنای لغوی و اصطلاحی توقیت 6
- جلسه اول 6
- مقدمه 6
- روایت اول: ابوحمزه ثمالی از امام باقر علیه السلام 7
- اشاره 7
- روایات نهی از توقیت 7
- بررسی سند 8
- دلالت روایت 9
- بررسی سند 12
- اشاره 12
- روایت دوم: عبدالرحمن بن کثیر از امام صادق علیه السلام 12
- جلسه دوم 12
- دلالت روایت 13
- اشاره 16
- روایت سوم: زراره از امام باقر علیه السلام 16
- بررسی سند 21
- دلالت روایت 21
- نظریه علامه مجلسی و احتمالات روایت 22
- روایت چهارم: ابوبصیر از امام صادق علیه السلام 24
- جلسه سوم 24
- اشاره 24
- بررسی سند 24
- دلالت روایت 25
- بررسی سند 26
- اشاره 26
- روایت پنجم: احمد بن محمد بن خالد از امام صادق علیه السلام 26
- دلالت روایت 27
- جلسه چهارم 29
- روایت ششم: فضیل بن یسار از امام باقر علیه السلام 29
- اشاره 29
- بررسی سند 30
- دلالت روایت 32
- جلسه پنجم 34
- اشاره 34
- روایت هفتم: علی بن یقطین از امام کاظم علیه السلام 34
- بررسی سند 35
- دلالت روایت 36
- اشاره 41
- روایت هشتم: ابراهیم بن مهزم از امام صادق علیه السلام 41
- بررسی سند 41
- جلسه ششم 41
- دلالت روایت 42
- اشاره 43
- روایت نهم: ابوالمرهف از امام باقر علیه السلام 43
- دلالت روایت 45
- بررسی سند 45
- جلسه هفتم 47
- اشاره 47
- روایت دهم: هارون بن عنتره از امیرالمؤمنین علیه السلام 47
- دلالت روایت 48
- بررسی سند 48
- روایت یازدهم: محمد بن نعمان از امام صادق علیه السلام 49
- بررسی سند و بحثی پیرامون تحف العقول 49
- اشاره 49
- دلالت روایت 51
- روایت دوازدهم: محمد بن مسلم از امام صادق علیه السلام 52
- روایات دیگر در موضوع عدم توقیت 52
- جلسه هشتم 52
- اشاره 52
- روایت سیزدهم: ابی بکر حضرمی از امام صادق علیه السلام 53
- روایت پانزدهم: توقیع امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف 53
- روایت چهاردهم: ابو بصیر از امام صادق علیه السلام 53
- جمع بندی 54
- روایت شانزدهم: منذر جوّاز از امام صادق علیه السلام 54
- فصل دوم : علم اهل بیت علیهم السلام به زمان ظهور 56
- اشاره 56
- اشاره 57
- جلسه نهم 57
- اقوال در این مساله 57
- قائلین به علم اهل بیت به زمان ظهور 57
- مقدمه 57
- ج. سیدمحمدتقی موسوی 58
- الف. سیدمرتضی علم الهدی 58
- ب. شیخ طوسی 58
- ه. آیت الله ناصری اصفهانی 59
- د. آیت الله بهجت 59
- و. آیت الله جوادی آملی 60
- روایت اول: دعبل خزاعی از امام رضا علیه السلام 65
- ادله نفی علم اهل بیت به زمان ظهور 65
- جلسه دهم 65
- اشاره 65
- اشاره 65
- قیام به هنگام شنیدن نام قائم 68
- اشاره 70
- جلسه یازدهم 70
- بررسی سند 70
- 1. عبدالسلام هروی 70
- 2. دعبل بن علی خزاعی 72
- دلالت روایت 73
- روایت دوم: مفضل بن عمر از امام صادق علیه السلام 74
- جلسه دوازدهم 74
- اشاره 74
- بررسی سند 75
- دلالت روایت 76
- روایت سوم: محمد بن حنفیه 77
- اشاره 77
- جلسه سیزدهم 77
- بررسی سند 79
- منافات نداشتن بین علم امام و ندانستن زمان ظهور 80
- دلالت روایت 80
- جمع بندی 81
- اشاره 82
- فصل سوم: موضع علما نسبت به توقیت 82
- جلسه چهاردهم 83
- عالمانی که توقیت کرده اند 83
- 1. آلوسی شافعی 83
- اشاره 83
- 2. محمدبن محمد شعیری 84
- 3. خواجه طوسی 86
- 1. نعمانی 87
- عالمانی که نفی توقیت کرده اند 87
- جلسه پانزدهم 87
- اشاره 89
- 3. شیخ طوسی 89
- 2. شیخ صدوق 89
- پاسخ به یک اشکال 90
- 4. علامه مجلسی 91
- جلسه شانزدهم 91
- روایت ابراهیم بن عبدالله از امام صادق علیه السلام 93
- جلسه هفدهم 93
- توضیح و نقد کلام مرحوم بهجت 100
- جلسه هجدهم 100
- جمع بندی 102
- منابع 103
و. آیت الله جوادی آملی
حضرت آیت الله جوادی آملی در بیان شرح عبارت «وارتضاکم لغیبه» بحثی به نام «علم به قیامت»دارند که نتیجه آن بحث این است که ائمه علم به زمان قیامت دارند و به تبع آن می توان از کلام ایشان این برداشت را نمود که علم به زمان ظهور هم دارند. متن کامل عبارت ایشان بدین صورت است:
مهم ترین غیبی که گاهی از آن به عنوان غیب ویژه یاد می شود و علم به آن را مخصوص خدای سبحان دانسته اند، قیامت است. خبرهایی که ائمه اطهار علیهم السلام از جزئیات قیامت و صحنه های آن داده اند، نشانه آگاهی داشتن آنان از جریان های آن محشر عظیم است. بنابراین، سؤال این است که آیا از زمان برپایی آن نیز آگاهی داشته اند یا خیر؟
ظاهر آیه {عالِمُ الْغَیْبِِ فَلَا یُظْهِرُ عَلیَ غَیْبِهِ أَحَداً إِلَّا مَنِ ارْتَضیَ مِن رَّسُولٍ فَإِنَّهُ یَسْلُکُ مِن بَینْ ِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَدا} (1)این است که خداوند علم آن را نیز به انسان کاملِ معصوم علیه السلام عطا کرده است؛ زیرا آیات پیشین درباره قیامت و زمان برپایی آن است. از این جهت الف و لام «الغیب» خواه برای عموم باشد یا برای جنس، شامل قیامت خواهد شد. بنابراین، معنای آیه چنین است: خدا می داند که قیامت و خصوصیات آن چیست، چه وقتی برپا می شود و کسی را از این مطلب مهم آگاه نمی کند مگر آن انسان کاملی که پسندیده و مرتضای او باشد.
چند دلیل نیز بر این مدّعا می توان اقامه کرد:
یکم. انسان های کاملی همانند ائمّه طهار علیهم السلام که در مقام نورانیّت بیش از یک
1- سوره جن، آیه 26-27.