- مقدمه ناشر 1
- مقدمه نویسنده 3
- فصل اول: روایات نهی از توقیت 5
- اشاره 5
- معنای لغوی و اصطلاحی توقیت 6
- جلسه اول 6
- مقدمه 6
- روایت اول: ابوحمزه ثمالی از امام باقر علیه السلام 7
- روایات نهی از توقیت 7
- اشاره 7
- بررسی سند 8
- دلالت روایت 9
- اشاره 12
- بررسی سند 12
- روایت دوم: عبدالرحمن بن کثیر از امام صادق علیه السلام 12
- جلسه دوم 12
- دلالت روایت 13
- اشاره 16
- روایت سوم: زراره از امام باقر علیه السلام 16
- بررسی سند 21
- دلالت روایت 21
- نظریه علامه مجلسی و احتمالات روایت 22
- روایت چهارم: ابوبصیر از امام صادق علیه السلام 24
- بررسی سند 24
- جلسه سوم 24
- اشاره 24
- دلالت روایت 25
- اشاره 26
- بررسی سند 26
- روایت پنجم: احمد بن محمد بن خالد از امام صادق علیه السلام 26
- دلالت روایت 27
- اشاره 29
- جلسه چهارم 29
- روایت ششم: فضیل بن یسار از امام باقر علیه السلام 29
- بررسی سند 30
- دلالت روایت 32
- اشاره 34
- روایت هفتم: علی بن یقطین از امام کاظم علیه السلام 34
- جلسه پنجم 34
- بررسی سند 35
- دلالت روایت 36
- روایت هشتم: ابراهیم بن مهزم از امام صادق علیه السلام 41
- جلسه ششم 41
- اشاره 41
- بررسی سند 41
- دلالت روایت 42
- روایت نهم: ابوالمرهف از امام باقر علیه السلام 43
- اشاره 43
- بررسی سند 45
- دلالت روایت 45
- جلسه هفتم 47
- اشاره 47
- روایت دهم: هارون بن عنتره از امیرالمؤمنین علیه السلام 47
- بررسی سند 48
- دلالت روایت 48
- بررسی سند و بحثی پیرامون تحف العقول 49
- اشاره 49
- روایت یازدهم: محمد بن نعمان از امام صادق علیه السلام 49
- دلالت روایت 51
- روایت دوازدهم: محمد بن مسلم از امام صادق علیه السلام 52
- جلسه هشتم 52
- اشاره 52
- روایات دیگر در موضوع عدم توقیت 52
- روایت پانزدهم: توقیع امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف 53
- روایت چهاردهم: ابو بصیر از امام صادق علیه السلام 53
- روایت سیزدهم: ابی بکر حضرمی از امام صادق علیه السلام 53
- روایت شانزدهم: منذر جوّاز از امام صادق علیه السلام 54
- جمع بندی 54
- فصل دوم : علم اهل بیت علیهم السلام به زمان ظهور 56
- اشاره 56
- اشاره 57
- جلسه نهم 57
- اقوال در این مساله 57
- مقدمه 57
- قائلین به علم اهل بیت به زمان ظهور 57
- ج. سیدمحمدتقی موسوی 58
- الف. سیدمرتضی علم الهدی 58
- ب. شیخ طوسی 58
- ه. آیت الله ناصری اصفهانی 59
- د. آیت الله بهجت 59
- و. آیت الله جوادی آملی 60
- روایت اول: دعبل خزاعی از امام رضا علیه السلام 65
- ادله نفی علم اهل بیت به زمان ظهور 65
- جلسه دهم 65
- اشاره 65
- اشاره 65
- قیام به هنگام شنیدن نام قائم 68
- 1. عبدالسلام هروی 70
- اشاره 70
- بررسی سند 70
- جلسه یازدهم 70
- 2. دعبل بن علی خزاعی 72
- دلالت روایت 73
- روایت دوم: مفضل بن عمر از امام صادق علیه السلام 74
- جلسه دوازدهم 74
- اشاره 74
- بررسی سند 75
- دلالت روایت 76
- اشاره 77
- جلسه سیزدهم 77
- روایت سوم: محمد بن حنفیه 77
- بررسی سند 79
- منافات نداشتن بین علم امام و ندانستن زمان ظهور 80
- دلالت روایت 80
- جمع بندی 81
- اشاره 82
- فصل سوم: موضع علما نسبت به توقیت 82
- جلسه چهاردهم 83
- عالمانی که توقیت کرده اند 83
- اشاره 83
- 1. آلوسی شافعی 83
- 2. محمدبن محمد شعیری 84
- 3. خواجه طوسی 86
- عالمانی که نفی توقیت کرده اند 87
- جلسه پانزدهم 87
- 1. نعمانی 87
- 2. شیخ صدوق 89
- 3. شیخ طوسی 89
- اشاره 89
- پاسخ به یک اشکال 90
- 4. علامه مجلسی 91
- جلسه شانزدهم 91
- جلسه هفدهم 93
- روایت ابراهیم بن عبدالله از امام صادق علیه السلام 93
- جلسه هجدهم 100
- توضیح و نقد کلام مرحوم بهجت 100
- جمع بندی 102
- منابع 103
جلسه چهاردهم
عالمانی که توقیت کرده اند
اشاره
یکی از هشدارهای جدی در مساله مهدویت بحث از توقیت و تعین وقت بوده است که روایات آن مبنی بر تکذیب موقتین بیان شد. اما با این وصف در میان بعضی از افراد (اعم از اهل سنت و شیعیان) مشاهده می شود که گویا برای ظهور[یا پایان دنیا] زمانی مشخص نموده اند.
1. آلوسی شافعی
آلوسی در تفسیر خود در ذیل آیه187 سوره اعراف پس از تفسیر و بیان دیدگاه خود در پایان بحث می گوید:
ظاهر آیات نشان می دهد که علمی به زمان قیامت وجود ندارد؛ اما عده ای به روایاتی استناد کرده اند که عمر دنیا را هفت هزار سال دانسته اند که پیامبر اسلام در هزاره ششم به بعثت رسیده است؛ از جمله این افراد به سیوطی می توان اشاره کرد. (1)
1- «و أخرج الجلال السیوطی عده أحادیث فی أن عمر الدنیا سبعه آلاف سنه و ذکر أن مده هذه الأمه تزید علی ألف سنه و لا تبلغ الزیاده علیها خمسمائه سنه، و استدل علی ذلک بأخبار و آثار ذکرها فی رسالته المسماه- بالکشف عن مجاوزه هذه الأمه الألف- و سمی بعضهم لذلک هذه الألف الثانیه بالمخضرمه لأن نصفها دنیا و نصفها الآخر أخری، و إذا لم یظهر المهدی علی رأس المائه التی نحن فیها ینهدم جمیع ما بناه کما لا یخفی علی من راجعه»؛ (روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ج 5، ص 12).