- مقدمه ناشر 1
- مقدمه نویسنده 3
- فصل اول: روایات نهی از توقیت 5
- اشاره 5
- جلسه اول 6
- مقدمه 6
- معنای لغوی و اصطلاحی توقیت 6
- روایات نهی از توقیت 7
- اشاره 7
- روایت اول: ابوحمزه ثمالی از امام باقر علیه السلام 7
- بررسی سند 8
- دلالت روایت 9
- اشاره 12
- جلسه دوم 12
- روایت دوم: عبدالرحمن بن کثیر از امام صادق علیه السلام 12
- بررسی سند 12
- دلالت روایت 13
- اشاره 16
- روایت سوم: زراره از امام باقر علیه السلام 16
- بررسی سند 21
- دلالت روایت 21
- نظریه علامه مجلسی و احتمالات روایت 22
- روایت چهارم: ابوبصیر از امام صادق علیه السلام 24
- بررسی سند 24
- جلسه سوم 24
- اشاره 24
- دلالت روایت 25
- بررسی سند 26
- اشاره 26
- روایت پنجم: احمد بن محمد بن خالد از امام صادق علیه السلام 26
- دلالت روایت 27
- جلسه چهارم 29
- اشاره 29
- روایت ششم: فضیل بن یسار از امام باقر علیه السلام 29
- بررسی سند 30
- دلالت روایت 32
- اشاره 34
- روایت هفتم: علی بن یقطین از امام کاظم علیه السلام 34
- جلسه پنجم 34
- بررسی سند 35
- دلالت روایت 36
- بررسی سند 41
- اشاره 41
- روایت هشتم: ابراهیم بن مهزم از امام صادق علیه السلام 41
- جلسه ششم 41
- دلالت روایت 42
- روایت نهم: ابوالمرهف از امام باقر علیه السلام 43
- اشاره 43
- بررسی سند 45
- دلالت روایت 45
- روایت دهم: هارون بن عنتره از امیرالمؤمنین علیه السلام 47
- اشاره 47
- جلسه هفتم 47
- دلالت روایت 48
- بررسی سند 48
- بررسی سند و بحثی پیرامون تحف العقول 49
- اشاره 49
- روایت یازدهم: محمد بن نعمان از امام صادق علیه السلام 49
- دلالت روایت 51
- روایت دوازدهم: محمد بن مسلم از امام صادق علیه السلام 52
- روایات دیگر در موضوع عدم توقیت 52
- جلسه هشتم 52
- اشاره 52
- روایت پانزدهم: توقیع امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف 53
- روایت چهاردهم: ابو بصیر از امام صادق علیه السلام 53
- روایت سیزدهم: ابی بکر حضرمی از امام صادق علیه السلام 53
- جمع بندی 54
- روایت شانزدهم: منذر جوّاز از امام صادق علیه السلام 54
- فصل دوم : علم اهل بیت علیهم السلام به زمان ظهور 56
- اشاره 56
- مقدمه 57
- جلسه نهم 57
- اقوال در این مساله 57
- قائلین به علم اهل بیت به زمان ظهور 57
- اشاره 57
- ب. شیخ طوسی 58
- الف. سیدمرتضی علم الهدی 58
- ج. سیدمحمدتقی موسوی 58
- د. آیت الله بهجت 59
- ه. آیت الله ناصری اصفهانی 59
- و. آیت الله جوادی آملی 60
- جلسه دهم 65
- ادله نفی علم اهل بیت به زمان ظهور 65
- اشاره 65
- اشاره 65
- روایت اول: دعبل خزاعی از امام رضا علیه السلام 65
- قیام به هنگام شنیدن نام قائم 68
- اشاره 70
- بررسی سند 70
- 1. عبدالسلام هروی 70
- جلسه یازدهم 70
- 2. دعبل بن علی خزاعی 72
- دلالت روایت 73
- اشاره 74
- جلسه دوازدهم 74
- روایت دوم: مفضل بن عمر از امام صادق علیه السلام 74
- بررسی سند 75
- دلالت روایت 76
- روایت سوم: محمد بن حنفیه 77
- جلسه سیزدهم 77
- اشاره 77
- بررسی سند 79
- دلالت روایت 80
- منافات نداشتن بین علم امام و ندانستن زمان ظهور 80
- جمع بندی 81
- فصل سوم: موضع علما نسبت به توقیت 82
- اشاره 82
- عالمانی که توقیت کرده اند 83
- اشاره 83
- 1. آلوسی شافعی 83
- جلسه چهاردهم 83
- 2. محمدبن محمد شعیری 84
- 3. خواجه طوسی 86
- 1. نعمانی 87
- جلسه پانزدهم 87
- عالمانی که نفی توقیت کرده اند 87
- اشاره 89
- 2. شیخ صدوق 89
- 3. شیخ طوسی 89
- پاسخ به یک اشکال 90
- 4. علامه مجلسی 91
- جلسه شانزدهم 91
- روایت ابراهیم بن عبدالله از امام صادق علیه السلام 93
- جلسه هفدهم 93
- توضیح و نقد کلام مرحوم بهجت 100
- جلسه هجدهم 100
- جمع بندی 102
- منابع 103
جلسه چهاردهم
عالمانی که توقیت کرده اند
اشاره
یکی از هشدارهای جدی در مساله مهدویت بحث از توقیت و تعین وقت بوده است که روایات آن مبنی بر تکذیب موقتین بیان شد. اما با این وصف در میان بعضی از افراد (اعم از اهل سنت و شیعیان) مشاهده می شود که گویا برای ظهور[یا پایان دنیا] زمانی مشخص نموده اند.
1. آلوسی شافعی
آلوسی در تفسیر خود در ذیل آیه187 سوره اعراف پس از تفسیر و بیان دیدگاه خود در پایان بحث می گوید:
ظاهر آیات نشان می دهد که علمی به زمان قیامت وجود ندارد؛ اما عده ای به روایاتی استناد کرده اند که عمر دنیا را هفت هزار سال دانسته اند که پیامبر اسلام در هزاره ششم به بعثت رسیده است؛ از جمله این افراد به سیوطی می توان اشاره کرد. (1)
1- «و أخرج الجلال السیوطی عده أحادیث فی أن عمر الدنیا سبعه آلاف سنه و ذکر أن مده هذه الأمه تزید علی ألف سنه و لا تبلغ الزیاده علیها خمسمائه سنه، و استدل علی ذلک بأخبار و آثار ذکرها فی رسالته المسماه- بالکشف عن مجاوزه هذه الأمه الألف- و سمی بعضهم لذلک هذه الألف الثانیه بالمخضرمه لأن نصفها دنیا و نصفها الآخر أخری، و إذا لم یظهر المهدی علی رأس المائه التی نحن فیها ینهدم جمیع ما بناه کما لا یخفی علی من راجعه»؛ (روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ج 5، ص 12).