- سخن ناشر 1
- اشاره 18
- اشاره 19
- تفاوت علم رجال با علم تراجم 19
- ادعای عجیب 20
- تاریخچه جرح و تعدیل 20
- نیاز به علم رجال 25
- کثرت دروغ گویان! 28
- 1. قطعی بودن روایات کتب اربعه 33
- اشاره 33
- 3. حرمت هتک و نشر گناه مؤمن 34
- اشاره 34
- 2. جابر بودن شهرت 34
- ائمه جرح و تعدیل نزد شیعه 35
- کتاب های مهم رجالی متقدمین شیعه 38
- طبقات راویان و فواید آن 40
- 4. رجال غضائری 41
- اشاره 41
- کتاب های رجالی متأخرین شیعه 42
- اصول اولیه علم رجال نزد اهل سنت 48
- اهم مصادر ثانویه علم رجال اهل سنت 49
- محدودیت بهره وری فریقین از کتاب های یکدیگر 50
- رجال شیعه در اسناد اهل سنت 50
- ورجال اهل سنت در کتب شیعه 51
- اشاره 58
- اشاره 59
- اشتراط ایمان 60
- اهل سنت و روایات مخالفین 61
- برخورد دوگانه 62
- اشتراط عدالت در نظر فریقین 64
- راه های شناخت صفات راوی 66
- قراین و امارات شناخت اعتبار راویان 67
- شرایط راویان در کتاب های رجالی 68
- شرایط اعتبار اقوال رجالیین 70
- اشاره 75
- مسرفین در جرح از اهل سنت 92
- روش های دوگانه در برخورد با دشمنان شیخین و دشمنان علی (علیه السلام) 97
- اشاره 102
- تعارض جرح و تعدیل 103
- آیا تفسیر سبب لازم است ؟ 104
- الفاظ تزکیه و مدح 106
- توثیق خاص و عام 108
- الفاظ جرح و ذمّ 108
- طرق توثیقات خاصه 108
- توثیقات متأخرین 112
- اشاره 118
- اشاره 118
- 1. اصحاب النبی (صلی الله علیه و آله) 118
- عدالت صحابه 120
- صحابه در قرآن 123
- اشاره 134
- صحابه از نظر تاریخ 136
- صحابه از نظر صحابه 139
- 2. شهرت بدون سوء سابقه 144
- اشاره 145
- 3. مشایخ اصحاب اجماع 145
- 3. نام فقهای اصحاب امام کاظم و حضرت رضا (علیهما السلام) 146
- 2. اسامی فقهای اصحاب امام صادق (علیه السلام) 146
- 4. مشایخ الثقات 147
- اشاره 153
- 5. مشایخ نجاشی 154
- 6. رجال کامل الزیارات 155
- 7. رجال تفسیر قمی 156
- اشاره 157
- 8. اصحاب امام صادق (علیه السلام) در رجال شیخ 157
- عظمت امام صادق (علیه السلام) و مدرسه ایشان 158
- 9. کثرت روایت اجلاء 160
- 10. مشایخ نوادر الحکمه 162
- 11. وکلای ائمه (علیهم السلام) 163
- 12. مشایخ اجازه 164
- 1. منافقان 170
- اشاره 170
- اشاره 170
- تضعیف عام 170
- 2. دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) 171
- 3. غالیان 174
- 4. بنی امیّه 175
- 6. فاسقان 177
- اشاره 184
- اشاره 185
- اشاره 185
- کتب اهل بیت (علیهم السلام) یا منابع اصلی 185
- 1. کتاب علی (علیه السلام) 186
- 2. الجَفر 188
- 3. کتاب فاطمه (علیها السلام) 188
- اشاره 189
- 4. مصحف علی (علیه السلام) 189
- کتاب های تألیفی دانشمندان شیعه از کلام اهل بیت (علیهم السلام) 191
- کتب دانشمندان شیعه 193
- 3 و 4. تهذیب و استبصار 209
- اشاره 209
- نتیجه بحث اعتبار کتب اربعه 211
- روش اصحاب کتب اربعه 212
- اشاره 213
- جوامع حدیثی شیعه 213
- 1. بحار الانوار الجامعه لدُرر أخبار الائمه الاطهار (علیهم السلام) 214
- 2. تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه 216
- 3. مستدرک الوسائل 217
- 4. جامع احادیث شیعه 218
- تاریخچه تدوین حدیث تزد اهل سنت 219
- اهم منابع حدیثی اهل سنت 219
- آثار زیانبار منع تدوین و نشر حدیث 221
- 1. الموطّأ 229
- 3. صحیح بخاری 237
- اشاره 237
- سبب تألیف صحیح بخاری 238
- صحیح بخاری در بوته نقد 242
- 1. رجال ضعیف 243
- نقاط ضعف در صحیح بخاری 243
- 2. اعتماد بیش از حد بر حافظه 244
- 3. انحراف از اهل بیت (علیهم السلام) 245
- 4. صحیح مسلم 252
- اشاره 252
- صحیح مسلم در اعتبار 253
- 5. سنن ابی داود 255
- 6. سنن ترمذی 256
- 7. سنن ابن ماجه 257
- اشاره 258
- مهم ترین جوامع حدیثی اهل سنت 259
- اشاره 267
- اشاره 268
- شیعه و اهل سنت 269
- اشاره 269
- اشاره 269
- 1. شیعه 269
- اشاره 288
- برخورد علمای شیعه با غالیان 290
- راویان غالی 291
- غلو در اصول عقاید و عقاید فرعیّه 292
- ریشه های غلوّ و علل آن 294
- 2. اهل سنت 295
- الف) معتزله 295
- اشاره 295
- ب) اشاعره 297
- د) خوارج 299
- ه) نواصب 300
- اشاره 300
- نواصب ثقه در کتب اهل سنت!! 301
- اشاره 310
- خبر متواتر 311
- اشاره 311
- خبر مستفیض 311
- خبر واحد 312
- خبر مشکل 312
- خبر غریب 312
- خبر صحیح 313
- خبر قدسی 313
- خبر موثق 314
- خبر ضعیف 314
- خبر حَسَن 314
- حدیث معنعن 316
- حدیث مرفوع 316
- حدیث مسند 316
- حدیث مرسل 316
- حدیث موقوف 317
- حدیث معلّق 317
- حدیث مضطرب 318
- حدیث مطروح 318
- حدیث متروک 318
- حدیث معلّل 319
- حدیث مجهول 322
- حدیث مهمل 322
- حدیث مدلّس 322
- حدیث مصحّف 323
- حدیث موضوع 324
- حدیث مزید 325
- حدیث مضمر 326
- حدیث مشهور 326
- حدیث منکر 327
- انواع تحمل حدیث 327
- حدیث شاذ 327
یا حدیث «من صام رمضان وأتبعه ستاً من شوال» که به صورت «شیئاً» تصحیف شده است.(1)
یکی از علل تصحیف، نوشتن در حاشیه یا میان سطور است که ناسخ آن را در متن پنداشته و وارد متن کرده است یا محدث بر حافظه قوی خود اعتماد نموده و اشتباه کرده؛ همچنان که در مورد صحیح بخاری گفته شده است.
لذا فهم این گونه تصحیفات، نیاز به دقت در اسناد و طبقات و متن احادیث دارد که بر عهده اهل فن می باشد.
شاید مهم ترین عوامل محفوظ ماندن از تصحیف در سابق، قرائت حدیث نزد شیخ بوده است.
برخی از علما مثل ابو هلال حسن بن عبدالله العسکری (م 382) کتابی بعنوان تصحیفات المحدثین نوشته است و همچنان که برخی فرموده اند و استقراء هم نشان می دهد، مسئله تصحیف مورد ابتلای بزرگان از محدثین و رجالیین بوده است.(2)
حدیث موضوع
حدیثی است که به دروغ به معصوم (علیه السلام) نسبت داده شده است. البته به معنای حدیث دروغ گو نیست، زیرا حدیث دروغ گو ضعیف است و معتبر نیست ولی احتمال صدق دارد، تا چه رسد به حدیث شخص مجهول که ضعیف است ولی چه بسا که درست باشد. علما تصریح کرده اند به این که بازگو کردن حدیث دروغ
1- (1) . مقباس الهدایه، ج 1، ص 238.
2- (2) . ر. ک: معرفه علوم الحدیث للحاکم، ص 146 و تصحیفات المحدثین، ص 26 و 27.