آشنایی با علم رجال صفحه 92

مسرفین در جرح از اهل سنت

عده ای از رجالیین بزرگ اهل سنت در نزد خود ایشان به عنوان مُسرِف یا متعنّت در جرح و تضعیف، شناخته شده و گفته اند: در مورد تضعیف اینان اگر منفرد هستند باید درنگ شود، در فتح المنّان آمده است:

عده ای از پیشوایان جرح و تعدیل هستند که در این مسئله سخت گیری دارند و با کمترین ضعفی، راوی را تضعیف می کنند، مثل این گونه افراد توثیقشان معتبر است.(1) اما اگر کسی را تضعیف کنند معتبر نیست مگر آن که فرد منصف و معتبری با او موافق باشد (اینان اهل انصاف و افراد معتبر نیستند). سپس ادامه می دهد: از جمله ایشان ابو حاتم (محمد بن ادریس م 277)، نسائی (احمد بن علی م 303)، ابن معین (یحیی بن معین م 233)، ابن قطان (علی بن محمد بن عبد الملک م 628)، یحیی القطان (یحیی بن سعید م 198)، ابن حِبّان (ابو حاتم محمّد بن حبان م 254) هستند، که هر عاقلی باید در روایاتی که اینها در تضعیف کسی منفرد هستند دقت و تحقیق کند.(2)

این کلام به خوبی نشان می دهد که بزرگانی همچون ابن معین و یحیی بن سعید که از اعلام متقدم جرح و تعدیل هستند، اهل انصاف و اعتبار نمی باشند تا چه رسد به بقیه.

از جمله این مسرفین ابراهیم بن یعقوب جوزجانی ناصبی (م 259)(3) و ذهبی محمد بن احمد (م 748) است.(4)

در فتح المنّان با عنوان متشدّدون نام عده ای را ذکر می کند:

1- (1) . البته این نظر نیز جای تأمل دارد، چراکه ممکن است در مورد وثاقت نیز مبنایی اشتباه داشته باشد؛ مثل ابن حبان که در هر دو جهت زیاده روی دارد؛ چنان که بیان شد. برخی در بحث ابن غضائری به این نکته اشاره کرده اند (کلیات فی علم الرجال، ص 103).
2- (2) . فتح المنان، ص 206؛ ر. ک: کلام الذهبی، ص 277.
3- (3) . لسان المیزان، ج 1، ص 16.
4- (4) . فتح المنان، ص 290.