درسنامه فقه الحدیث ( کتاب فضل العلم، کتاب الحجه، کتاب العشره) صفحه 105

مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ،عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ:إِنَّ الَّذِی یعَلِّمُ الْعِلْمَ مِنْکُمْ لَهُ أَجْرٌ مِثْلُ أَجْرِ الْمُتَعَلِّمِ وَ لَهُ الْفَضْلُ عَلَیهِ فَتَعَلَّمُوا الْعِلْمَ مِنْ حَمَلَهِ الْعِلْمِ وَ عَلِّمُوهُ إِخْوَانَکُمْ کَمَا عَلَّمَکُمُوهُ الْعُلَمَاءُ. (1)

شرح:در فراز اول این حدیث شریف پاداش معلم و اساتید علم را هم چون پاداش متعلم و دانش پژوه دانسته و فرموده است:«ان الذی یعلّم العلم منکم له اجرٌ مثل اجرا المتعلّم؛کسی که از شما(شیعیان)علم را(به دیگران)می آموزد برای او پاداشی هم چون پاداش دانش پژوه است».

نکته ها

1.معلمی اجر خواهد داشت که از شیعیان اهل بیت علیهم السلام باشد(منکم).

2.علت تساوی پاداش معلم و متعلم این است که تعلیم و تعلم ملازم یکدیگر هستند،هیچ یک نسبت به دیگری اصالت ندارند و دلیل این که تعلیم به تعلم قیاس شده این است:1.تعلیم متوقف بر تعلم است؛2.علاوه بر آن موجب تشویق متعلمین هم خواهد بود؛3.تعلم سخت تر از تعلیم است و«افضل الاعمال أشقّها»،به همین دلیل در این قیاس تعلم اصل قرار گرفته است.

اما این که معلم از فضیلت علم و کمال فعلی و حق تعلیم و تربیت برخوردار است،فرمود:«وله الفضل علیه؛برای آن(معلم)برتری نسبت به متعلم وجود دارد». (2)

چون در همه اعصار مدعیان علم و عالمان بی عمل که رهزنان ایمان مردم هستند فراوانند،در بخش سوم حدیث کسانی را شایسته استادی می داند که از حاملان واقعی علم الهی باشند:«فتعلّموا العلم من حمله العلم؛علم را از حاملان(واقعی)علم بیاموزید».