درسنامه فقه الحدیث ( کتاب فضل العلم، کتاب الحجه، کتاب العشره) صفحه 148

قُلْتُ:فَحِینَ مَضَی رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله مَنْ کَانَ الْحُجَّهَ عَلَی خَلْقِهِ؟

فَقَالُوا:الْقُرْآنُ.

فَنَظَرْتُ فِی الْقُرْآنِ،فَإِذَا هُوَ یخَاصِمُ بِهِ الْمُرْجِئُ وَ الْقَدَرِی وَ الزِّنْدِیقُ الَّذِی لَا یؤْمِنُ بِهِ حَتَّی یغْلِبَ الرِّجَالَ بِخُصُومَتِهِ،فَعَرَفْتُ أَنَّ الْقُرْآنَ لَا یکُونُ حُجَّهً إِلَّا بِقَیمٍ.فَمَا قَالَ فِیهِ مِنْ شَیءٍ کَانَ حَقّاً؛فَقُلْتُ لَهُمْ:مَنْ قَیمُ الْقُرْآنِ؟

فَقَالُوا:ابْنُ مَسْعُودٍ قَدْ کَانَ یعْلَمُ،وَ عُمَرُ یعْلَمُ،وَ حُذَیفَهُ یعْلَمُ.

قُلْتُ:کُلَّهُ؟قَالُوا:لَا.

فَلَمْ أَجِدْ أَحَداً یقَالُ:إِنَّهُ یعْرِفُ ذَلِکَ کُلَّهُ إِلَّا عَلِیاً علیه السلام.وَ إِذَا کَانَ الشَّیءُ بَینَ الْقَوْمِ فَقَالَ هَذَا:لَا أَدْرِی وَ قَالَ هَذَا:لَا أَدْرِی وَ قَالَ هَذَا:لَا أَدْرِی وَ قَالَ هَذَا:أَنَا أَدْرِی،فَأَشْهَدُ أَنَّ عَلِیاً علیه السلام کَانَ قَیمَ الْقُرْآنِ،وَ کَانَتْ طَاعَتُهُ مُفْتَرَضَهً،وَ کَانَ الْحُجَّهَ عَلَی النَّاسِ بَعْدَ رَسُولِ اللهِ صلی الله علیه و آله وَ أَنَّ مَا قَالَ فِی الْقُرْآنِ فَهُوَ حَقٌّ.

فَقَالَ:رَحِمَکَ اللهُ. (1)

شرح:در این روایت منصور بن حازم که از اصحاب امام صادق علیه السلام و از فقهاء شیعه است،یا درصدد عرضه عقاید خود در زمینه معرفه الله به امام صادق علیه السلام است و یا مناظره خود با مردم را برای امام علیه السلام نقل می کند.به هر حال می گوید:

«ان الله اجل واکرم من ان یعرف بخلقه بل الخلق یعرفون بالله؛قطعاً خدا والاتر و برتر از آن است که به واسطه مخلوق خود شناخته شود،بلکه مخلوق به واسطه خدا شناخته می شود».

بحث ادبی:در معنای این عبارت دو وجه محتمل است: