درسنامه فقه الحدیث ( کتاب فضل العلم، کتاب الحجه، کتاب العشره) صفحه 15

2-توجه به قرینه ها

ممکن است آنچه در ابتدا از کلام صاحب سخن فهمیده می شود،مطابق با مقصود اصلی او نباشد؛بنابراین احتمال دارد که با جست وجوی قرینه ها و فهم آنها به معنایی دست یابیم که در مراحل گذاشته بدان نرسیده بودیم.به تعبیر دیگر،هر کلامی می تواند دو مراد داشته باشد:«مراد استعمالی»و«مراد جدی».

مراد استعمالی،همان مفهوم اولیه کلام است.

مراد جدی،آن مفهومی است که پس از به دست آوردن قرینه به آن دست می یابیم.قرینه نیز دارای اقسامی است:

گاهی همراه با سخن بیان می شود که به آن قرینه متصل می گویند و گاهی جدای از سخن می آید که به آن قرینه منفصل گویند.قرینه متصل اگر کلامی باشد آن را قرینه لفظی و اگر غیر کلامی باشد آن را قرینه مقامی گویند.اگر قرینه کلامی،در فهم واژه های چند معنایی مثل«شیر»مؤثر باشد آن را قرینه«معینه»می گویند،و اگر موجب تغییر فهم از معنای کلمه یا جمله گردد آن را قرینه«صارفه»می گویند.مثلاً«بیشه های نبرد»قرینه بر این است که منظور از شیر،انسان شجاع است نه حیوان درنده.

پرسش ها

1.مفهوم«فقه»و«حدیث»را در لغت توضیح دهید.

2.تفاوت دیدگاه شیعه و اهل سنت در تعریف اصطلاحی حدیث را تبیین کنید.

3.تعریف اصطلاحی«فقه الحدیث»را توضیح دهید.

4.ضرورت«فقه الحدیث»را با استناد به یک حدیث بیان نمایید.