درسنامه فقه الحدیث ( کتاب فضل العلم، کتاب الحجه، کتاب العشره) صفحه 70

قسم اول اشاره به محکمات قرآنی اعم از اصول،فروع،مواعظ،نصایح و عبرت های گذشتگان است،چون آنچه در آن اختلاف یا متشابه است جز معصوم نمی تواند حق را از آن به دست آورد؛چنان که قرآن کریم می فرماید: وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ . (1)

قسم دوم اشاره به کیفیت عمل بدون افراط و تفریط است.شاید هم اشاره به علم به واجبات-اعم از احکام،اخلاق و عقاید-بدون افراط و تفریط باشد.

قسم سوم اشاره به مستحبات دارد.

پیامبر صلی الله علیه و آله بعد از تقسیم علم به اقسام سه گانه،فرمود:«و ما خلاهنَّ فهو فضل؛و غیر از آن(اقسام سه گانه نوعی)فضیلت هستند».

«فَضل»یعنی زیاده و دو معنا در آن محتمل است:الف)زیاده ای که در آن خیر اخروی وجود ندارد؛چه علم ممدوح باشد مثل علم ریاضی و هندسه،یا مذموم باشد مثل سحر و شعبده بازی.

ب)به معنای فضیلت باشد که تحصیل آن ضروری نیست.بخشی از علم حساب،ادبیات عرب و منطق از باب مقدمیت،جزء این سه قسم از علوم خواهند بود؛چون مقدمه هر چیزی حکم ذی المقدمه را دارد.

حدیث دوم

اشاره

مُحَمَّدُ بْنُ یحْیی،عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی،عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ،عَنْ أَبِی الْبَخْتَرِی،عَنْ أَبِی عَبْدِاللهِ علیه السلام قَالَ:إِنَّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَهُ الْأَنْبِیاءِ،وَ ذَاکَ أَنَّ الْأَنْبِیاءَ لَمْ یورِثُوا دِرْهَماً وَ لَا دِینَاراً،وَ إِنَّمَا أَوْرَثُوا أَحَادِیثَ مِنْ أَحَادِیثِهِمْ،فَمَنْ أَخَذَ بِشَیءٍ مِنْهَا فَقَدْ أَخَذَ