- سخن ناشر 1
- اشاره 8
- تعریف علم الحدیث 8
- تعریف علم الدرایه یا مصطلح الحدیث 10
- پیشینه تاریخی 12
- موضوع علم الدرایه 16
- حدیث 17
- سنّت 19
- خبر 20
- اثر 21
- سند حدیث-(طریق و وجه) 22
- متن حدیث 23
- محدّثان اهل سنّت 24
- محدّثان شیعه 24
- تفاوت حدیث قدسی با قرآن 25
- تفاوت حدیث قدسی و حدیث نبوی 25
- تعداد احادیث قدسی 26
- الف)منابع شیعه 28
- اشاره 28
- ب)منابع اهل سنّت 28
- اشاره 30
- اقسام خبر و حدیث 30
- اشاره 30
- 2-خبر واحد از نظر فریقین 37
- 1-خبر مستفیض 39
- تقسیم خبر واحد از نظر تعداد راویان 39
- اشاره 39
- 2-خبر عزیز 40
- 3-خبر غریب 41
- ب)منابع اهل سنت 43
- الف)منابع شیعه 43
- اشاره 45
- 1-«صحیح»نزد قدمای امامیه 47
- حدیث صحیح 47
- اشاره 47
- 2-«صحیح»نزد متأخّران امامیه 49
- 3-«صحیح»نزد محدّثان اهل سنّت 52
- اشاره 55
- 1-حدیث حسن 57
- 2-حدیث موثّق 61
- 3-حدیث ضعیف 64
- اشاره 68
- عمل به روایت ضعیف و چگونگی جبران ضعف سند 68
- حجّیت خبر واحد 70
- خلاصه و نتیجه 72
- منابع برای مطالعه و تحقیق 73
- الف)منابع شیعه 73
- ب)منابع اهل سنّت 73
- پرسش و تمرین 74
- اصطلاحات مربوط به تقسیم خبر واحد از نظر اوصاف(اصطلاحات مشترک و مختص) 76
- گستره اصطلاحات حدیثی 76
- تقسیم خبر واحد از نظر اوصاف نزد فریقین 77
- اصطلاحات مشترک 78
- محدّثان شیعه 79
- اشاره 79
- مُسنَد 79
- اشاره 79
- محدّثان اهل سنّت 80
- محدّثان شیعه 81
- اشاره 81
- متصل 81
- محدّثان اهل سنّت 82
- مرفوع 83
- محدّثان شیعه 83
- اشاره 83
- محدّثان اهل سنّت 84
- اشاره 86
- محدّثان شیعه 86
- معنعن 86
- محدّثان اهل سنّت 87
- الف)منابع شیعه 91
- ب)منابع اهل سنّت 91
- اشاره 93
- معلّق 93
- اشاره 93
- محدّثان شیعه 93
- محدّثان اهل سنّت 94
- بررسی تعلیق در جوامع حدیثی 96
- اشاره 97
- محدّثان شیعه 97
- محدّثان اهل سنّت 98
- اشاره 100
- مسلسل 100
- محدّثان شیعه 100
- محدّثان اهل سنّت 101
- الف)منابع شیعه 105
- ب)منابع اهل سنّت 105
- معتبر 107
- اشاره 107
- محدّثان شیعه 107
- اشاره 107
- محکم و متشابه (متّفق و مفترق) 108
- محدّثان شیعه 108
- اشاره 108
- محدّثان اهل سنّت 111
- اشاره 112
- مؤتلف و مختلف 112
- محدّثان شیعه 112
- محدّثان اهل سنّت 113
- مشتبه مقلوب 114
- محدّثان شیعه 116
- اشاره 116
- محدّثان اهل سنّت 117
- الف)منابع شیعه 125
- ب)منابع اهل سنّت 125
- اشاره 127
- محدّثان شیعه 127
- اشاره 127
- مشترک 127
- روایت اکابر از اصاغر 129
- محدّثان شیعه 129
- محدّثان اهل سنّت 130
- سابق و لاحق 131
- محدّثان شیعه 131
- محدّثان اهل سنّت 132
- اشاره 133
- روایه الاقران و مدبّج 133
- محدّثان شیعه 133
- محدّثان اهل سنّت 135
- الف)منابع شیعه 138
- ب)منابع اهل سنّت 138
- اشاره 140
- مقبول 140
- محدّثان شیعه 140
- اشاره 140
- محدّثان اهل سنّت 141
- مختلف و موافق 142
- اشاره 142
- محدّثان شیعه 142
- محدّثان اهل سنّت 143
- محدّثان شیعه 145
- ناسخ و منسوخ 145
- اشاره 145
- محدّثان اهل سنّت 146
- اشاره 149
- مطروح 149
- محدّثان شیعه 149
- محدّثان اهل سنّت 150
- الف)منابع شیعه 152
- ب)منابع اهل سنّت 152
- محدّثان شیعه 155
- اشاره 155
- اشاره 155
- مکاتب 155
- نصّ ،ظاهر،مؤوّل 156
- مجمل و مبین 158
- خلاصه و نتیجه 161
- پرسش و تمرین 162
- منابع شیعه 162
- مُصحّف 163
- محدّثان شیعه 163
- اشاره 163
- اشاره 163
- محدّثان اهل سنّت 164
- حکم مزید 166
- محدّثان شیعه 166
- اشاره 166
- اشاره 166
- محدّثان اهل سنّت 167
- محدّثان شیعه 168
- مُدرَج 168
- اشاره 168
- محدّثان اهل سنّت 170
- غریب 173
- اشاره 173
- محدّثان شیعه 173
- محدّثان اهل سنّت 176
- اشاره 177
- محّدثان شیعه 177
- مشهور 177
- محدّثان اهل سنّت 179
- اشاره 180
- شاذّ و نادر 180
- محدّثان شیعه 180
- محدّثان اهل سنّت 181
- ب)منابع اهل سنّت 185
- الف)منابع شیعه 185
- اشاره 188
- اصطلاحات مختص به ضعیف 188
- اصطلاحات مختص 188
- اشاره 188
- محدّثان شیعه 189
- محدّثان اهل سنّت 190
- اشاره 191
- مقطوع 191
- محدّثان شیعه 191
- اشاره 191
- محدّثان اهل سنّت 192
- منقطع 193
- محدّثان شیعه 193
- اشاره 193
- محدّثان اهل سنّت 195
- اشاره 197
- محدّثان شیعه 197
- محدّثان اهل سنّت 198
- محدّثان شیعه 199
- مُرسل 199
- اشاره 199
- محدّثان اهل سنّت 201
- الف)منابع شیعه 205
- ب)منابع اهل سنّت 205
- موقوف 207
- محدّثان شیعه 207
- اشاره 207
- اشاره 207
- محدّثان اهل سنّت 209
- اشاره 212
- مضمر 212
- محدّثان شیعه 212
- متروک 215
- محدّثان شیعه 215
- اشاره 215
- محدّثان اهل سنّت 216
- محدّثان شیعه 217
- منکر 217
- اشاره 217
- محدّثان اهل سنّت 218
- ب)منابع اهل سنّت 221
- الف)منابع شیعه 221
- اشاره 223
- اشاره 223
- مدلّس 223
- محدّثان شیعه 223
- محدّثان اهل سنّت 224
- اشاره 227
- محدّثان شیعه 227
- مهمل 227
- اشاره 228
- محدّثان شیعه 228
- مجهول 228
- محدّثان اهل سنّت 230
- ب)منابع اهل سنّت 233
- الف)منابع شیعه 233
- معلّل 235
- محدّثان شیعه 235
- اشاره 235
- اشاره 235
- محدّثان اهل سنّت 236
- اشاره 240
- محدّثان شیعه 240
- مضطرب 240
- محدّثان اهل سنّت 242
- اشاره 243
- مقلوب 243
- محدّثان شیعه 243
- محدّثان اهل سنّت 247
- اشاره 249
- محدّثان شیعه 249
- موضوع 249
- محدّثان اهل سنّت 251
- نشانه های وضع حدیث 251
- انگیزه های وضع حدیث 254
- الف)منابع شیعه 260
- ب)منابع اهل سنّت 260
- طبقه 263
- اشاره 263
- صحابه 264
- مُسنِد و مُسنَد 265
- تابعین 265
- مُحدِّث 266
- شیخ و مشیخه 267
- مستدرکات 268
- مستخرج،مُخرج 268
- مُملی و امالی 269
- عدّه 270
- کتاب و اصل 270
- الفاظ ذمّ و جرح راوی 273
- ب)منابع اهل سنّت 277
- الف)منابع شیعه 277
- منابع برای مطالعه و تحقیق 277
- پرسش و تمرین 278
- تحمّل حدیث 279
- اشاره 279
- طرق تحمّل حدیث 280
- سماع 281
- قرائت 283
- اجازه 285
- مناوله 286
- کتابت 287
- اعلام 288
- وصیت 289
- وجاده 289
- ب)منابع اهل سنّت 292
- منابع برای مطالعه و تحقیق 292
- الف)منابع شیعه 292
- پرسش و تمرین 293
- اشاره 294
- اشاره 294
- 1-اسلام 294
- اوصاف و شرایط راوی 294
- 2-عقل 296
- 3-بلوغ 297
- 4-عدالت راوی 298
- 5-ایمان 299
- 6-ضبط 300
- نقل به معنی در حدیث 304
- الف)منابع شیعه 307
- ب)منابع اهل سنّت 307
فایده علم الدرایه
غرض و غایت در علم الدرایه یا مصطلح الحدیث،شناخت اصطلاحاتی است که به واسطه آنها صحّت و سقم احادیث فهمیده می شود و احادیث مقبول از مردود شناسایی و متمایز می گردد.در این جهت شهید ثانی می گوید:«وغایته معرفه مایقبل من ذلک لیعمل به ومایردّ منه لیتجَنّب». (1)بدین جهت،شناخت اصطلاحات،هدف و غایت مقدّمی برای شناخت احادیث صحیح و حسان از غیر آن هست و هدف حقیقی و نهایی،همان تمییز روایات معتبر از غیر آن می باشد.
حدیث
حدیث در لغت به معنی جدید و در برابر قدیم است (2)و از ابن حجر نقل شده که مراد از آن،کلام پیامبر است که امر جدید و حادث است در برابر قرآن که کلام قدیم است. (3)و در اصطلاح شیعه،عبارت از کلامی است که از قول یا فعل یا تقریر پیامبر صلّی الله علیه و آله و امامانِ معصومین علیهم السّلام حکایت می کند.شیخ بهایی می فرماید:«کلام یحکی قول المعصوم او فعله او تقریره». (4)
بنابر تعریف مذکور،هر کلامی که به معصوم منتهی نگردد،حدیث شمرده نمی شود.علّامه مامقانی نیز همان تعریف را آورده است (5)و سپس بیان می دارد که نفس قول یا فعل یا تقریر،حدیث نیست و لذا صحیح نیست حدیث را چنین
1- (1) .همان؛ممکن است عبارت صحیح:لیجتنب عنه باشد.
2- (2) .مجمع البحرین،ج2،ص246،قال وسمّی به لتجدّده وحدوثه شیئاً فشیئاً.
3- (3) .فتح الباری فی شرح صحیح البخاری،ج1،ص173.
4- (4) .الوجیزه فی علم الدرایه،ص2.
5- (5) .مقباس الهدایه،ج1،ص57.