علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 197

مُعضَل

اشاره

-1

محدّثان شیعه

1.شهید ثانی:و المُعضل:باسقاط اکثر من واحد...ومثاله ما یرویه تابع التابعی او من دونه،قائلاً فیه:قال رسول الله صلّی الله علیه و آله.... (2)

2.شیخ بهایی:أو سقط من وسطها اکثر فمعضل. (3)

3.سید حسن صدر:ان کان الساقط من اسناد الحدیث اثنان أو اکثر فمعضل...فالمصنّف خُصّ هنا موضع السقوط بالوسط وعمَّمه و الده...ولم یقید المصنّف سقوط الإثنین بالتوالی مع انه لابدّ منه؛اذ لو کان من موضعین کان منقطعاً. (4)

تعریف حدیث معضل،نزد محدّثان شیعه،یکسان نیست،برخی مانند شهید ثانی آن را از اقسام مرسل دانسته (5)برخی آن را از منقطع دانسته،برخی نیز آن را اعم از مرسل و معلّق و منقطع دانسته اند (6)،ولی به نظر می رسد که قدر متیقّن،آن است که شیخ بهایی بدان اشاره نموده و آن حدیثی است که از میانه آن بیش از یک نفر،به صورت متوالی حذف شده باشد تا با حدیث منقطع و مقطوع و دیگر اقسام مشابه آن،متفاوت باشد.سیدحسن صدر نیز بر این نکته اشاره می کند که در معضل،سقوط راویان از میانه سند و آن هم به صورت متوالی می باشد.بدین جهت معضل،برخلاف معلّق و أخص از مرسل خواهد بود.

1- (1) .مُعضل،« mozal »،درمانده،مشکل،سخت.
2- (2) .الرعایه فی علم الدرایه،ص137.
3- (3) .الوجیزه فی علم الدرایه،ص4.
4- (4) .نهایه الدرایه،ص200.
5- (5) .الرعایه فی علم الدرایه،ص137.
6- (6) .مستدرکات مقباس الهدایه،ج5،ص352.