علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 198

محدّثان اهل سنّت

1.ابن صلاح:هو عباره عمّا سقط من اسناده اثنان فصاعداً.و هو لقب لنوع خاص من المنقطع،فکل معضل منقطع ولیس کل منقطع معضلاً وقوم یسمّونه مرسلاً.ومثاله:ما یرویه تابعی التابعی قائلاً فیه:قال رسول الله صلّی الله علیه و آله.... (1)

2.سیوطی:و هو ما سقط من اسناده اثنان فاکثر بشرط التوالی،اما اذا لم یتوال فهو منقطع من موضعین. (2)

3.صبحی صالح:هو الحدیث الذی سقط منه راویان فاکثر بشرط التوالی. (3)

4.علامه قاسمی:و هو ما سقط من اسناده اثنان فاکثر بشرط التوالی. (4)

نزد محدّثان اهل سنّت نیز،حدیث معضل،تعریف سامان یافته ای ندارد،ابن صلاح برخلاف سیوطی،آن را از اقسام منقطع می داند ولی سیوطی با توجه به قید«توالی»،آن را از حدیث منقطع،متمایز می داند،صبحی صالح و علامه قاسمی و...بر سقوط بیش از یک نفر در سند آن،به شرط توالی اشاره می کنند،اما آن ها بیان نمی کنند که،چنین حذفی،آیا به میانه حدیث باز می گردد،آن چنان که در تعریف شیخ بهایی آمد یا عام است؟

به نظر می رسد،در حدیث معضل،از نظر محدّثان اهل سنّت،هم چنان که از تعریف شهید ثانی نیز استفاده می شود و آن چنان که در تعریف سید صدر،به مرحوم عاملی نیز مستند شده،سقوط بیش از یک نفر راوی و با شرط توالی،اختصاص،به میانه حدیث ندارد،بلکه شامل اول و پایان حدیث سند نیز می شود و بنابراین،شامل مرسل و منقطع و...می شود.

1- (1) .علوم الحدیث،ص59.
2- (2) .تدریب الراوی،ج1،ص211.
3- (3) .علوم الحدیث و مصطلحه،ص172.
4- (4) .قواعد التحدیث،ص134.