علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 200

3.مامقانی:المرسل بمعناه العام و هو حینئذ کل حدیث حذفت رواته أجمع أو بعضها واحداً أو اکثر...والثانی:بالمعنی الخاص و هو کل حدیث اسناده التابعی إلی النبی صلّی الله علیه و آله من غیر ذکر الواسطه. (1)

حدیث مرسل،که از لغت«ارسال الدّابّه»یعنی برداشتن قید و بند از آن می باشد،روایتی است که آخرین راوی با حذف راویان قبلی،قید و ربط بین رجال سند را از بین می برد و آن چنان که شهید ثانی و مامقانی بیان می کنند،دارای دو معنی می باشد:نخست مرسل به معنی عام:و آن حدیثی است که تمام راویان یا برخی از آنها،یکی یا بیشتر،در آخر سلسله سند حذف شده باشند،گرچه کسی که آن ها را حذف کرده،از آن ها تعبیر به«بعض»یا«بعض اصحابنا»و...کند.این تعریف از مرسل،مورد توافق بین محدّثان شیعه است که شیخ بهایی نیز،تنها بر این تعریف،تأکید دارد،و بنابراین،حدیث مرسل،شامل،موقوف،معلّق،مقطوع،منقطع و معضل می شود.

شهید ثانی با تعبیر:«هو ما رواه عن المعصوم من لم یدرکه»،بیان می کند،اگر کسی که حدیثی را از معصوم روایت کند که او را ندیده،مرسل خواهد بود،بنابراین،حتّی اگر صحابه،حدیثی را از دیگری خواه صحابه یا تابعی،نقل کند که دیگری واسطه نقل آن باشد،آن نیز مرسل صحابی نام می گیرد.در ارسال به معنی عام،چه بسا،تمام راویان حذف شده اند و به عنوان مثال،تبع تابعی از پیامبر صلّی الله علیه و آله نقل روایت می کند و مامقانی در تعریفش،با عبارت:«حذفت کل رواته أجمع»بدان اشاره می کرد.تعریف مذکور،مشهور بین محدّثان شیعه است و شهید ثانی هم از آن به«متعارف بین اصحابنا»تعبیر نموده است.