علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 202

حدیث مرسل نزد محدّثان اهل سنّت،روایتی می باشد که تابعی از حضرت رسول روایت کند که در تعاریف شیعه با عبارت مرسل به معنی خاص،بدان اشاره رفته بود.چنین روایتی با حدیث مقطوع نزد شیعه،شبیه است؛البته با این تفاوت که در مقطوع نزد شیعه،معصوم نیز حذف شده ولی در مرسل نزد اهل سنّت،تنها صحابی،حذف شده و بنابراین بعید به نظر نمی رسد که بدین جهت،غالب محدّثان اهل سنّت از اصطلاح حدیث مقطوع یاد نکرده اند.گاهی نیز مقصود از مرسل،روایتی است که صحابی از رسول نقل می کند که صحابی دیگر واسطه بوده است. (1)

در حدیث مرسل،آن چنان که صبحی صالح و دکتر عجاج و علامه قاسمی (2)و ابن صلاح و خطیب بغدادی (3)،اشاره کرده اند،تفاوتی بین تابعی بزرگ و کوچک نیست،گرچه که سیوطی به تبع نووی (4)،آن را شرط کرده و از آن به«التابعی الکبیر»تعبیر می کند.

حدیث مرسل نزد مشهور محدّثان شیعه به هر یک از دو معنای مذکور،حجّت نیست؛زیرا فاقد اتصال سند و عدم آگاهی از حال راویان می باشد و شهید ثانی می فرماید:«و المرسل لیس بحجه مطلقاً،سواء أرسله الصحابی أو غیر،وسواء اسقط منه واحد أو اکثر وسواء کان المرسل جلیلاً ام لا...وذلک للجهل بحال المحذوف،فیحتمل کونه ضعیفاً» (5)؛مامقانی نیز آن را قول جمع زیادی از اصحاب

1- (1) .علوم الحدیث و مصطلحه،ص168.
2- (2) .قواعد التحدیث،ص137.
3- (3) .الکفایه،ص37.
4- (4) .تدریب الراوی،ج1،ص159.
5- (5) .الرعایه فی علم الدرایه،ص137.