علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 242

شهید ثانی می فرماید:«بأن یرویه الراوی،تاره عن أبیه،عن جدّه مثلاً وتاره عن جدّه بلاواسطه وثالثه عن غیرهما». (1)

و گاهی اضطراب در متن است به شکلی که حدیثی با چندین متن مختلف نقل شده و معلوم نیست که کدام یک از آن ها،منسوب به معصوم علیهم السّلام است،مانند روایت«نزول قرآن برسبعه احرف»نزد اهل سنّت (2)یا حدیث«بسمله»و شروع نماز با حمد و بدون قرائت بسمله (3)و حدیث اعتبار الدم از ابان که کلینی و صدوق و شیخ طوسی،آن را به چند گونه روایت نموده اند. (4)و همین طور حدیث رضاع را که شیخ طوسی و شیخ صدوق،متفاوت نقل نموده اند: (5)

محدّثان اهل سنّت

1.ابن صلاح:هو الذی تختلف الروایه فیه فیرویه بعضهم علی وجه وبعضهم علی وجه آخر مخالف له وانما سمّیه مضطرباً اذا تساوت الروایتان. (6)

2.سیوطی:هو الذی یروی علی اوجه مختلفه من راو واحد مرّتین أو اکثر أو من راوییین أو رواه متقاربه. (7)

1- (1) .الرعایه فی علم الدرایه،ص147،مانند روایت ابوداود از ابی هریره از حضرت رسول که فرمود:«اذا صلّی احدکم فلیجعل تلقاء وجهه شیئاً...»،سنن ابی داود،ج1،ص183،کتاب الصلاه؛مسند احمد،ج3،ص403؛الرعایه،ص147،پاورقی.
2- (2) .نزول قرآن و رؤیای هفت حرف،مؤدب،ص72.
3- (3) .علوم الحدیث و مصطلحه،ص195.
4- (4) .الکافی،ج3،ص94؛تهذیب،ج1،ص409،روایت 8؛من لایحضره الفقیه،ج1،ص97،روایت 203.
5- (5) .تهذیب الاحکام،ج7،ص324 با من لایحضره الفقیه،ج3،ص477،روایت 4672؛استبصار،ج3،ص196.
6- (6) .علوم الحدیث،ص195.
7- (7) .تدریب الراوی،ج1،ص262.