علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 249

با هدف ضلالت و گمراهی و گاهی برای ترغیب و تشویق می باشد و در هر حال،موجب ضعف حدیث می گردد و از حدیث مقلوب،گاهی تعبیر به«مسروق»،«مرکّب»،«متقلّب»و«منقلب»نیز شده است. (1)

موضوع

اشاره

-2

محدّثان شیعه

1.شهید ثانی:هو المکذوب المختلق المصنوع،بمعنی انّ واضعه اختلفه،لا مطلق حدیث الکذوب فانّ الکذوب قد یصدق. (3)

2.سید حسن صدر:و هو المکذوب و المخلوق. (4)

3.مامقانی:من الوضع بالمعنی الجعل ولذا فسّروه بالمکذوب المختلق المصنوع...و قد صرّحوا بان الموضوع شرّ اقسام الضعیف ولایحلّ روایته للعالم بوضعه فی ای معنی کان،سواء الاحکام و المواعظ و القصص وغیرها الاّ مبینا لحاله ومقروناً ببیان کونه موضوعاً بخلاف غیره من الضعیف المحتمل للصدق حیث جوّزوا روایته فی الترغیب و الترهیب. (5)

اصطلاح موضوع و مختلق،از نظر غالب محدّثان (6)،روایتی است که در آن روایت،راوی،با انگیزه های متفاوت،آن را وضع و جعل نموده و به معصوم

1- (1) .مستدرکات مقباس الهدایه،ج 6،ص12.
2- (2) .موضوع،« mowzu »،وضع شده،دست ساز،جعلی.
3- (3) .الرعایه فی علم الدرایه،ص152.
4- (4) .نهایه الدرایه،ص309.
5- (5) .مقباس الهدایه،ج1،ص399.
6- (6) .برخی اصطلاح موضوع را مانند شیخ بهایی و...در مورد حدیث به کار نبرده اند،زیرا حدیث نمی تواند موضوع و مجعول باشد.