علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 250

نسبت داده و در واقع دست ساز و دروغین است.محدّثان،از آن به مکذوب،مختلق،مخلوق،مصنوع،ملصق،مخترع و...تعبیر نموده اند.شهید ثانی بیان می دارد که حدیث موضوع،همان است که واضع آن،به جعل و دست ساز بودن آن مبادرت نموده؛بنابراین شامل تمام روایات راوی دروغ گو نمی شود؛زیرا آن واضع و دروغ گو،بسا،روایت غیردروغین را نیز روایت نموده است.

حدیث موضوع،از بدترین اقسام حدیث ضعیف می باشد؛زیرا که موجب نسبت دادن دروغ به معصوم علیه السّلام است و مامقانی نیز به نقل از شهید ثانی بیان داشت که:«بأنّ الموضوع شرّ اقسام الضعیف»بدین جهت روایت و تحدیث حدیث موضوع،حرام می باشد،زیرا اعانه بر گناه است؛مگر برای کسانی که بدان عالم و آگاه نباشد و یا آگاه باشد ولی برای تبیین و نشان دادن وضع و جعل آن،به روایت آن،مبادرت کند،برخلاف دیگر روایات ضعیف که مشهور محدّثان،روایت آن را در خصوص ترغیب و ترهیب،حرام ندانسته اند؛مامقانی به نقل از شهید ثانی می گوید:«بخلاف غیره من الضعیف المحتمل للصدق حیث جوّزوا روایته فی الترغیب و الترهیب». (1)

مامقانی نیز،روایت حدیث ضعیفِ غیر موضوع را به صورت مطلق،حرام نمی داند،گرچه،عمل بدان را حتّی در مورد سنن،جایز ندانسته است. (2)روایت احادیثی نیز که مشکوک به وضع و جعل اند،جایز می باشد ولیکن طریق نقل آن ها تا به معصوم علیه السّلام،نمی باید به صورت جزمی باشد،بلکه با عباراتی مانند:روایت شد یا گفته شده و مانند آن،می تواند نقل شود.گاهی نیز از حدیث موضوع،