علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 254

انگیزه های فراوان برای نقل آن بین محدّثان باشد (1)،در حالی که تنها راوی واحدی،آن را نقل نموده است.مانند وصایت ابی بکر یا عدم توریث انبیاء و صلاه تراویح و انکار متعه حج و نساء. (2)مورد مذکور را،تنها مامقانی بیان داشته است.

5.افراط در ثواب:افراط در ثواب فراوان برای کار کوچکی یا افراط در ترساندن شدید بر امر کوچکی؛ (3)مامقانی و صبحی صالح به بیان آن پرداخته اند، (4)که به نظر می رسد،از مصادیق همان مورد شماره دوّم،یعنی وجود قراین در درون حدیث،مانند رکاکت در معنی می باشد.

6.سازگاری حدیث با آرای شخص:موافقت حدیث با مذهب راوی،مثل حدیث در خلافت خلفای ثلاثه و فضایل آنها (5)چنین موردی را نیز می توان از جمله قراین درونی روایت یا راوی دانست.مامقانی می گوید:منها:کون الراوی سنّیاً و الحدیث فی خلافه الثلاثه و فضائلهم. (6)صبحی صالح نیز می گوید:«أن یکون واضع الخبر مشهوراً بالکذب رقیق الدین لایتورع من اختلاق الاحادیث والاسانید انتصاراً لهوی شخصی». (7)

انگیزه های وضع حدیث

وضع حدیث که از صدر اسلام آغاز و تا حدود قرن چهارم ادامه یافت،با انگیزه های متفاوت همراه بود که محدّثان شیعه و اهل سنّت به بیان آن ها

1- (1) .مقباس الهدایه،ج1،ص404.
2- (2) .همان،پاورقی.
3- (3) .همان،مثل برخی از قصه ها که از عجایب برخوردار است.
4- (4) .مقباس الهدایه،ج1،ص404؛علوم الحدیث و مصطلحه،ص258.
5- (5) .همان،ص405.
6- (6) .همان.
7- (7) .علوم الحدیث و مصطلحه،ص285.