علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 269

جامع و معاجم

جامع و جمع آن جوامع،در بین محدّثان فریقین،کتاب هایی است که دربردارنده همه ابواب حدیثی هستند و اختصاص به موضوع خاصّی ندارد.محدّثان شیعه و اهل سنّت،هر کدام برای خود،جوامع حدیثی دارند.معاجم،جمع معجم،کتاب حدیثی است که احادیث آن براساس ترتیب خاصّی مانند نام صحابه یا شیوخ حدیث و...تنظیم شده است،مثل:معجم طبرانی.

مُملی و امالی

مُملی بر فردی،اطلاق می شود که حدیث را املاء و القاء می کند و فردی را که طالب القای حدیث است،«مستملی»گویند و فردی که حدیث را از استاد می شنود و برای دیگران بازگو می کند،او را«معید»گویند.«امالی»غالباً کتاب های حدیثی بوده است که شیخ حدیث آن ها را در مجالس متعدد،املاء می نموده است و نام«مجالس العلما»نیز بر آن اطلاق شده است؛املاء حدیث امر گران قدری بوده است.دکتر عجاج می گوید:«لم یکتف علما السلف باباحه کتابه الحدیث،بل حضّوا طلاّبهم علی کتابته...لأنّ الاملاء أعلی مراتب الروایه». (1)

گروه زیادی از صحابه و تابعین،به املای حدیث می پرداختند و تاکنون نیز توسط دیگر محدّثان،ادامه یافته است.امالی غالباً از جهت رتبه،هم سنگ اصول حدیثی بوده اند؛زیرا از احتمال سهو و نسیان به دور بوده است. (2)در املاء حدیث رعایت اموری،لازم بوده است:

الف)موضوع،برای عموم مفید باشد.