علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 288

گذشت.صبحی صالح می گوید:«المکاتبه:و هی أن یکتب الشیخ بخطّه أو یکلّف غیره بأن یکتب عنه بعض حدیثه لشخص حاضر بین یدیه یتلقّی العلم علیه او لشخص غائب عنه ترسل الکتابه إلیه». (1)

در طریق کتابت،شیخ حدیث،آن حدیثی را که شنیده یا حدیثی که نزد او در کتاب هست برای شخصی می نویسد تا او آن را فراگیرد.کتابت نیز گاهی همراه با اجازه و گاهی بدون اجازه است،در کتابت حدیث،لازم است تا راوی و شاگرد حدیثی،دست خط نوشته شده استاد را بشناسد و بر آن مطمئن شود تا از خطا مصون بماند.

کتابت نسبت به سماع در مرحله پایین تری هست.عبارات در طریق کتابت باید الفاظی باشد که معلوم شود روایت او از طریق کتابت است،مانند:کتب إلی فلان،قال،حدّثنا فلان،اخبرنا مکالمه او کتابه و.... (2)

اعلام

اعلام،عبارت است از آن که استاد روایت،به شاگردش اعلام کند که حدیث خاصی یا کتاب خاصی،روایت او یا سماع او از شخص خاصی است،بدون آن که اجازه روایت آن را صادر کند.مامقانی می گوید:«و هو ان یعلم الشیخ شخصاً أو اشخاصاً بقوله الصریح أو الظاهر أو المقدّر أو الإشاره أو الکتابه،انّ هذا الکتاب أو هذا الحدیث روایته أو سماعه من فلان مقتصراً علیه من غیر أن یأذن فی روایته عنه». (3)صبحی صالح نیز در تعریف اعلام می گوید:«اکتفاء الشیخ باخبار تلمیذه بانّ هذا الکتاب أو هذا الحدیث من

1- (1) .علوم الحدیث و مصطلحه،ص97.
2- (2) .مقباس الهدایه،ج3،ص156.
3- (3) .همان،ص158.