علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 94

در نظر محدّثان شیعه،حدیث معلّق،آن است که از اوّل سند،یک نفر یا بیشتر از راویان حدیث به ترتیب حذف شده باشد و از آن جهت آن را معلّق نامیده اند که از عبارت تعلیق الجدار گرفته شده،یعنی دیواری که اصل و آغاز محکمی ندارد و حدیث معلّق نیز،آغازش محذوف می باشد،مانند آن که شیخ طوسی چنین روایت کند:«عن الکلینی عن علی بن ابراهیم،عن أبیه عن...»و روشن است که شیخ طوسی با کلینی معاصر نبوده و نمی تواند بدون واسطه از او نقل حدیث کند و لذا سند حدیث می تواند چنین باشد:«روی الطوسی عن المفید عن جعفر بن قولویه عن الکلینی عن...»و هم چنین مثال دیگری برای حدیث معلق مانند:روایت شیخ طوسی از زراره یا از امام باقر علیه السّلام یا از حضرت رسول صلّی الله علیه و آله (1)؛که در همه آن ها،تعلیق مشهود است؛البته در غالب موارد مذکور،راویان حذف شده،مشخص و معلوم می باشند.

حدیث معلّق با توجه به تعاریف مذکور،با حدیث منقطع،مرسل و معضل متفاوت است چون با قید:«اوّل اسناده»حدیث منقطع و مرسل خارج شده و لذا شیخ بهایی می فرماید:«أو سقط من اوّلها فصاعد فمعلّق أو سقط من آخرها کذلک أوکلّها فمرسل» (2)؛چون راوی حذف شده در حدیث منقطع از وسط سند است و در مرسل اعم است و با قید«واحد فاکثر»حدیث معضل خارج شده؛چون راوی محذوف در معضل بیشتر از یکی است و حدّاقل محذوف،دو راوی یا بیشتر است. (3)

محدّثان اهل سنّت

1.ابن اصلاح:«المعلّق و هو الذی حذف من مبتدأ اسناده واحد أو اکثر واغلب ما

1- (1) .نهایه الدرایه،ص187.
2- (2) .الوجیزه فی علم الدرایه،ص4.
3- (3) .مقباس الهدایه،ج1،ص216.