- مقدمه 1
- تحریف در لغت 4
- پیش گفتار 4
- تحریف در اصطلاح 5
- اشاره 8
- اقسام تحریف از نگاه محقّق خوئی رحمه الله 8
- اشاره 8
- اقوال فریقین در تحریف قرآن کریم 8
- اشاره 9
- قسم اول: تحریف معنوی 9
- نقد قسم اول تحریف (تحریف معنوی) 11
- قسم دوم: نقصان یا زیاده در حروف یا حرکات قرآن 12
- اشاره 14
- قسم سوم: کم یا زیاد شدن یک یا چند کلمه با تحفّظ بر قرآن 14
- نقد آیت الله فاضل لنکرانی قدس سره به دیدگاه محقق خوئی رحمه الله 16
- قسم چهارم: کم و زیاد شدن یک آیه یا سوره با تحفّظ قرآن نازل شده بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 18
- قسم پنجم: تحریف به زیاده در قرآن 20
- قسم ششم: تحریف به نقیصه 21
- اشاره 22
- نسبت دهی اعتقاد امامیه به تحریف قرآن 22
- دیدگاه شیخ صدوق رحمه الله 23
- دیدگاه شیخ مفید رحمه الله 25
- دیدگاه سیّد مرتضی رحمه الله 30
- دیدگاه شیخ طوسی رحمه الله 36
- دیدگاه علاّمه حلی رحمه الله 39
- دیدگاه علاّمه طبرسی رحمه الله 39
- دیدگاه سیّد نورالله تستری رحمه الله 40
- دیدگاه محقّق ثانی رحمه الله 40
- دیدگاه شیخ بهایی رحمه الله 41
- دیدگاه فاضل تونی رحمه الله 42
- دیدگاه مقدّس بغدادی (شیخ محسن اعرجی رحمه الله) 42
- دیدگاه فیض کاشانی رحمه الله 43
- دیدگاه بلاغی رحمه الله 49
- دیدگاه صاحب وسائل رحمه الله 49
- چرایی متهم شدن امامیه به اعتقاد به تحریف 50
- 1- سلیم بن قیس هلالی 55
- اشاره 55
- قائلین به تحریف از علمای امامیه 55
- جایگاه سلیم بن قیس نزد امامیه 61
- دیدگاه امامیه دربارۀ کتاب سلیم 62
- 2- فضل بن شاذان 69
- اشاره 73
- 3- محمّد بن حسن صفّار 73
- 4- فرات کوفی 79
- اعتبار کتاب بصائر الدرجات 79
- 5- محمّد بن مسعود عیّاشی 83
- اشاره 83
- عیاشی از نگاه دانشمندان رجال 83
- بررسی روایات دال بر تحریف در تفسیر عیّاشی 84
- 6- علی بن ابراهیم 89
- 7- شیخ کلینی رحمه الله 92
- اشاره 98
- ادلّه عدم تحریف قرآن 98
- اشاره 99
- دلیل یکم: آیات قرآن 99
- اوّل: آیه نهم سوره حجر 99
- دیدگاه علامه طباطبایی 100
- نقدهای وارد بر دلالت آیۀ نهم سوره حجر 103
- اشاره 133
- دوم: آیات 41 و 42 سوره فصّلت 133
- معنای اجمالی آیات 134
- بیان استدلال 136
- نقد و اشکالات نوری طبرسی رحمه الله بر آیه 139
- نقد معنای ارائه شده از سوی حاجی نوری رحمه الله 151
- دیدگاه حاجی نوری رحمه الله در معنای آیه 151
- بیان یک نکته تفسیری 152
- سوم: آیه 32 سوره توبه 154
- اشاره 154
- چگونگی دلالت آیه بر عدم تحریف قرآن 154
- مناقشه در استدلال به آیه بر عدم تحریف قرآن 155
- دلیل دوم: استدلال به اوصاف قرآن 158
- اشاره 158
- اشاره 159
- دیدگاه علاّمه طباطبایی رحمه الله 159
- صفت یکم: فصاحت و بلاغت قرآن 161
- صفت دوم: عدم تنافی و اختلاف بین آیات قرآن 162
- صفت سوم: عمومیت تحدّی 163
- صفت چهارم: اصول کلّی حاکم بر نقل سرگذشت انبیاء علیهم السلام 165
- صفت پنجم: تصریح قرآن به مواردی از فتنه ها و حوادث آینده 165
- صفت ششم: اتّصاف به اوصافی زیبا و پاکیزه چون نور، صراط و... 166
- صفت هفتم: ذکر الله بودن (بیان صفات والای خداوند و اسماء حسنی) 167
- اشکال آیت الله جوادی آملی (دام ظلّه) بر نقد آیت الله فاضل رحمه الله 170
- نقد آیت الله فاضل لنکرانی قدس سره بر دیدگاه علاّمه طباطبایی رحمه الله 170
- نقد دیدگاه آیت الله جوادی آملی (دام ظلّه) 171
- اشکال آیت الله جوادی آملی (دام ظلّه) بر استدلال علامه رحمه الله 171
- پاسخ اشکال آیت الله جوادی آملی (دام ظلّه) 172
- ادامۀ نقد آیت الله جوادی آملی (دام ظلّه) 173
- پاسخ به نقد آیت الله جوادی آملی (دام ظلّه) 175
- اشاره 177
- اشاره 177
- روایات فریقین در تحریف قرآن ومسأله نسخ تلاوت 177
- روایات مذکور در کتاب کافی 177
- خلاصه و جمع بندی مطالب 185
- نقدی دیگر بر روایات دالّ بر تحریف 186
- اشاره 188
- بررسی مصحف امیر المومنین علیه السلام 188
- نکته اول: اختلاف از جهت تأویل و تفسیر آیات 189
- نکتۀ دوم: اختلاف از جهت ترتیب سور و آیات 191
- اشاره 193
- مصحف فاطمۀ زهرا علیها السلام 193
- نکته سوم: عدم اراده آیات مصطلح 193
- بررسی روایات وارد در رابطه با مصحف فاطمه زهرا علیها السلام 196
- محدَّث بودن ائمّه علیهم السلام 207
- اشاره 207
- امامان علیهم السلام، مؤیَّد به روح 217
- مورد اول: آیه رجم 221
- اشاره 221
- بررسی روایات تحریف در کتب اهل سنت 221
- مورد دوم: تعداد حروف قرآن 224
- مورد سوم: روایت مسند احمد 224
- مورد چهارم: از دست رفتن مقدار زیادی از قرآن 225
- مورد پنجم: تعداد آیات سوره احزاب 225
- مورد هفتم: حذف سوره ای از قرآن با تعداد آیات برابر سوره توبه 226
- مورد ششم: تغییر آیه 56 سوره احزاب 226
- مورد هشتم: کاستی آیات سوره احزاب و توبه 229
- موارد دیگر از تحریف در کتب اهل سنت 233
- سخن بلاغی رحمه الله در نقد آیه رجم 236
- اشاره 236
- نقد روایات تحریف اهل سنت 236
- تجزیه و تحلیل نسخ تلاوت 242
- توجیهات اهل سنت پیرامون روایات تحریف 242
- استدلال اهل سنّت به آیه 106 بقره بر نسخ تلاوت قرآن و نقد آن 246
- دیدگاه علاّمه طباطبایی رحمه الله درباره آیه 106 بقره 253
- استدلال اهل سنّت به آیه 101 نحل بر نسخ تلاوت و نقد آن 255
- نقد دیدگاه علامه طباطبایی رحمه الله 255
- ناسازگاری نسخ تلاوت با قرآن کریم 258
- مخالفت نسخ تلاوت با سنّت پیامبر صلی الله علیه و آله 261
- سخن برخی از اهل سنت درباره بطلان نسخ تلاوت 264
- علّت تعصّب اهل سنّت به مسأله نسخ تلاوت 266
- علم اجمالی به وقوع تحریف در قرآن کریم 267
- تحریف قرآن از دیدگاه دانشمندان اصول 267
- اشاره 267
- دیدگاه آخوند خراسانی رحمه الله 268
- نقد دیدگاه آخوند خراسانی رحمه الله 271
- دیدگاه محقّق اصفهانی رحمه الله 272
- نظر آخوند خراسانی رحمه الله در عدم جریان اصاله الظهور نسبت به آیات الأحکام و اشکال آن 274
- نقد دیدگاه محقّق اصفهانی رحمه الله 275
- نقد محقّق خوئی رحمه الله بر علم اجمالی به تحریف قرآن 277
- تحلیل دیدگاه محقّق خوئی رحمه الله 279
- چرایی ورود روایات تحریف در مصادر حدیثی 279
- تنافی علم اجمالی به تحریف با عدم ذکر آن از سوی امامان علیهم السلام 280
- فهرست منابع و مصادر 282
و ثانیاً: سخن ایشان از جهت صغروی نیز ناتمام است؛ زیرا، برخی از مفسرین به استناد آیۀ شریفۀ سورۀ فصلت به عدم تحریف قرآن کریم استدلال کرده اند.
دیدگاه حاجی نوری رحمه الله در معنای آیه
ایشان پس از آن که دلالت آیه 42 سوره فصّلت بر عدم تحریف قرآن را انکار نمود، به استناد دو روایتی که در مباحث پیشین از تفسیر قمی و مجمع البیان نقل شد، آیۀ شریفه را چنین تفسیر می کند که در کتاب های آسمانی دیگر، چیزی که با قرآن تناقض داشته باشد، وجود ندارد و در خبردهی قرآن از وقائع و قضایای گذشته و انبیا علیهم السلام نیز کذبی وجود ندارد.
نقد معنای ارائه شده از سوی حاجی نوری رحمه الله
محقّق خوئی رحمه الله در نقد دیدگاه حاجی نوری رحمه الله چنین می فرماید:
أنّ الروایه لا تدلّ علی حصر الباطل فی ذلک، لتکون منافیه لدلاله الآیه علی العموم، وخصوصاً إذا لاحظنا الروایات التی دلّت علی أنّ معانی القرآن لا تختصّ بموارد خاصه، وقد تقدّم بعض هذه الروایات فی مبحث «فضل القرآن» فالآیه دالّه علی تنزیه القرآن فی جمیع الأعصار عن الباطل بجمیع أقسامه، والتحریف من أظهر أفراد الباطل فیجب أن یکون مصوناً عنه، ویشهد لدخول التحریف فی الباطل، الذی نفته الآیه عن الکتاب أنّ الآیه وصفت الکتاب بالعزّه، وعزّه الشیء تقتضی المحافظه علیه من التغییر والضیاع، أمّا إراده خصوص التناقض والکذب من لفظ الباطل فی