- مقدمه 1
- تحریف در لغت 4
- پیش گفتار 4
- تحریف در اصطلاح 5
- اشاره 8
- اشاره 8
- اقوال فریقین در تحریف قرآن کریم 8
- اقسام تحریف از نگاه محقّق خوئی رحمه الله 8
- اشاره 9
- قسم اول: تحریف معنوی 9
- نقد قسم اول تحریف (تحریف معنوی) 11
- قسم دوم: نقصان یا زیاده در حروف یا حرکات قرآن 12
- اشاره 14
- قسم سوم: کم یا زیاد شدن یک یا چند کلمه با تحفّظ بر قرآن 14
- نقد آیت الله فاضل لنکرانی قدس سره به دیدگاه محقق خوئی رحمه الله 16
- قسم چهارم: کم و زیاد شدن یک آیه یا سوره با تحفّظ قرآن نازل شده بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 18
- قسم پنجم: تحریف به زیاده در قرآن 20
- قسم ششم: تحریف به نقیصه 21
- اشاره 22
- نسبت دهی اعتقاد امامیه به تحریف قرآن 22
- دیدگاه شیخ صدوق رحمه الله 23
- دیدگاه شیخ مفید رحمه الله 25
- دیدگاه سیّد مرتضی رحمه الله 30
- دیدگاه شیخ طوسی رحمه الله 36
- دیدگاه علاّمه طبرسی رحمه الله 39
- دیدگاه علاّمه حلی رحمه الله 39
- دیدگاه سیّد نورالله تستری رحمه الله 40
- دیدگاه محقّق ثانی رحمه الله 40
- دیدگاه شیخ بهایی رحمه الله 41
- دیدگاه فاضل تونی رحمه الله 42
- دیدگاه مقدّس بغدادی (شیخ محسن اعرجی رحمه الله) 42
- دیدگاه فیض کاشانی رحمه الله 43
- دیدگاه بلاغی رحمه الله 49
- دیدگاه صاحب وسائل رحمه الله 49
- چرایی متهم شدن امامیه به اعتقاد به تحریف 50
- 1- سلیم بن قیس هلالی 55
- اشاره 55
- قائلین به تحریف از علمای امامیه 55
- جایگاه سلیم بن قیس نزد امامیه 61
- دیدگاه امامیه دربارۀ کتاب سلیم 62
- 2- فضل بن شاذان 69
- 3- محمّد بن حسن صفّار 73
- اشاره 73
- اعتبار کتاب بصائر الدرجات 79
- 4- فرات کوفی 79
- اشاره 83
- 5- محمّد بن مسعود عیّاشی 83
- عیاشی از نگاه دانشمندان رجال 83
- بررسی روایات دال بر تحریف در تفسیر عیّاشی 84
- 6- علی بن ابراهیم 89
- 7- شیخ کلینی رحمه الله 92
- اشاره 98
- ادلّه عدم تحریف قرآن 98
- دلیل یکم: آیات قرآن 99
- اشاره 99
- اوّل: آیه نهم سوره حجر 99
- دیدگاه علامه طباطبایی 100
- نقدهای وارد بر دلالت آیۀ نهم سوره حجر 103
- دوم: آیات 41 و 42 سوره فصّلت 133
- اشاره 133
- معنای اجمالی آیات 134
- بیان استدلال 136
- نقد و اشکالات نوری طبرسی رحمه الله بر آیه 139
- دیدگاه حاجی نوری رحمه الله در معنای آیه 151
- نقد معنای ارائه شده از سوی حاجی نوری رحمه الله 151
- بیان یک نکته تفسیری 152
- سوم: آیه 32 سوره توبه 154
- اشاره 154
- چگونگی دلالت آیه بر عدم تحریف قرآن 154
- مناقشه در استدلال به آیه بر عدم تحریف قرآن 155
- دلیل دوم: استدلال به اوصاف قرآن 158
- اشاره 158
- اشاره 159
- دیدگاه علاّمه طباطبایی رحمه الله 159
- صفت یکم: فصاحت و بلاغت قرآن 161
- صفت دوم: عدم تنافی و اختلاف بین آیات قرآن 162
- صفت سوم: عمومیت تحدّی 163
- صفت چهارم: اصول کلّی حاکم بر نقل سرگذشت انبیاء علیهم السلام 165
- صفت پنجم: تصریح قرآن به مواردی از فتنه ها و حوادث آینده 165
- صفت ششم: اتّصاف به اوصافی زیبا و پاکیزه چون نور، صراط و... 166
- صفت هفتم: ذکر الله بودن (بیان صفات والای خداوند و اسماء حسنی) 167
- اشکال آیت الله جوادی آملی (دام ظلّه) بر نقد آیت الله فاضل رحمه الله 170
- نقد آیت الله فاضل لنکرانی قدس سره بر دیدگاه علاّمه طباطبایی رحمه الله 170
- نقد دیدگاه آیت الله جوادی آملی (دام ظلّه) 171
- اشکال آیت الله جوادی آملی (دام ظلّه) بر استدلال علامه رحمه الله 171
- پاسخ اشکال آیت الله جوادی آملی (دام ظلّه) 172
- ادامۀ نقد آیت الله جوادی آملی (دام ظلّه) 173
- پاسخ به نقد آیت الله جوادی آملی (دام ظلّه) 175
- اشاره 177
- روایات فریقین در تحریف قرآن ومسأله نسخ تلاوت 177
- اشاره 177
- روایات مذکور در کتاب کافی 177
- خلاصه و جمع بندی مطالب 185
- نقدی دیگر بر روایات دالّ بر تحریف 186
- اشاره 188
- بررسی مصحف امیر المومنین علیه السلام 188
- نکته اول: اختلاف از جهت تأویل و تفسیر آیات 189
- نکتۀ دوم: اختلاف از جهت ترتیب سور و آیات 191
- مصحف فاطمۀ زهرا علیها السلام 193
- اشاره 193
- نکته سوم: عدم اراده آیات مصطلح 193
- بررسی روایات وارد در رابطه با مصحف فاطمه زهرا علیها السلام 196
- محدَّث بودن ائمّه علیهم السلام 207
- اشاره 207
- امامان علیهم السلام، مؤیَّد به روح 217
- مورد اول: آیه رجم 221
- بررسی روایات تحریف در کتب اهل سنت 221
- اشاره 221
- مورد سوم: روایت مسند احمد 224
- مورد دوم: تعداد حروف قرآن 224
- مورد چهارم: از دست رفتن مقدار زیادی از قرآن 225
- مورد پنجم: تعداد آیات سوره احزاب 225
- مورد هفتم: حذف سوره ای از قرآن با تعداد آیات برابر سوره توبه 226
- مورد ششم: تغییر آیه 56 سوره احزاب 226
- مورد هشتم: کاستی آیات سوره احزاب و توبه 229
- موارد دیگر از تحریف در کتب اهل سنت 233
- اشاره 236
- سخن بلاغی رحمه الله در نقد آیه رجم 236
- نقد روایات تحریف اهل سنت 236
- تجزیه و تحلیل نسخ تلاوت 242
- توجیهات اهل سنت پیرامون روایات تحریف 242
- استدلال اهل سنّت به آیه 106 بقره بر نسخ تلاوت قرآن و نقد آن 246
- دیدگاه علاّمه طباطبایی رحمه الله درباره آیه 106 بقره 253
- استدلال اهل سنّت به آیه 101 نحل بر نسخ تلاوت و نقد آن 255
- نقد دیدگاه علامه طباطبایی رحمه الله 255
- ناسازگاری نسخ تلاوت با قرآن کریم 258
- مخالفت نسخ تلاوت با سنّت پیامبر صلی الله علیه و آله 261
- سخن برخی از اهل سنت درباره بطلان نسخ تلاوت 264
- علّت تعصّب اهل سنّت به مسأله نسخ تلاوت 266
- علم اجمالی به وقوع تحریف در قرآن کریم 267
- تحریف قرآن از دیدگاه دانشمندان اصول 267
- اشاره 267
- دیدگاه آخوند خراسانی رحمه الله 268
- نقد دیدگاه آخوند خراسانی رحمه الله 271
- دیدگاه محقّق اصفهانی رحمه الله 272
- نظر آخوند خراسانی رحمه الله در عدم جریان اصاله الظهور نسبت به آیات الأحکام و اشکال آن 274
- نقد دیدگاه محقّق اصفهانی رحمه الله 275
- نقد محقّق خوئی رحمه الله بر علم اجمالی به تحریف قرآن 277
- تحلیل دیدگاه محقّق خوئی رحمه الله 279
- چرایی ورود روایات تحریف در مصادر حدیثی 279
- تنافی علم اجمالی به تحریف با عدم ذکر آن از سوی امامان علیهم السلام 280
- فهرست منابع و مصادر 282
دارند اگر نسبت به مسأله ای پنج یا شش نفر از قدما، مانند: شیخ مفید، سیّد مرتضی و شیخ طوسی 4 اتفاق داشته باشند، مسأله اجماعی است.(1)
نکتۀ مهم در ردّ ادّعای شهرت حاجی نوری رحمه الله آن است که شیخ طوسی قدس سره ادعای اجماع علمای زمان خود بر بطلان تحریف به زیاده را نقل نموده و نیز به مذهب امامیه، بطلان تحریف به نقیصه را نسبت داده است. سؤال مهم این است که اگر در زمان شیخ طوسی رحمه الله شهرت بر تحریف قرآن به نقیصه بوده، چطور ایشان خلاف آن را به مذهب امامیه نسبت می دهد؟ نیز باید توجه داشت برخی از بزرگان مانند سیّد نورالله شوشتری قول بر تحریف را به گروه قلیلی نسبت داده است.
قائلین به تحریف از علمای امامیه
1- سلیم بن قیس هلالی
اشاره
در میان امامیه نخستین کسی که تحریف قرآن کریم را مطرح نموده، سلیم بن قیس هلالی است که این مسأله را در کتاب سقیفه بیان نموده است.
البته از نگاه مختار چنین نسبتی صحیح نیست؛ زیرا، ایشان متوفّای سال 90 هجری و معاصر با امیرمؤمنان علیه السلام است. در کتاب موقف الرافضه دربارۀ او چنین آمده است:
1- (1) . نهایه الأصول، ص 537: «قد ظهر لک بما ذکرناه إلی هنا: أنّ الإجماعات المنقوله فی کلمات القدماء من أصحابنا کالشیخین و السیدین و غیرهما، لیست بمعنی أنّ ناقل الإجماع استکشف قول الإمام علیه السلام من اتفاق جماعه هو داخل فیهم، أو ان أقوالهم أوجبت علمه بقول الإمام علیه السلام لطفاً أو حدساً، بل قصدوا بالإجماع ما هو الملاک عندهم لحجیته و هو نفس قول الإمام الواصل إلیهم بالأدله المعتبره».