- سخن مجمع 1
- اشاره 14
- اشاره 19
- اوّل: عدم تناسب با مقام نبوّت 19
- دوّم: تناقض درونی روایات 21
- سوّم: کسانی که رؤیا را دیده اند، چهارده نفر بوده اند، نه یک نفر! 23
- اشاره 24
- چهارم: تعارض بین نقل قول بخاری و دیگران 24
- روایت اوّل 25
- روایت چهارم 29
- اشاره 31
- روایت پنجم 31
- الف: روایت امام احمد در مسند خود 32
- ب: روایت دارمی در مسندش 33
- ج: روایت امام مالک در موطّأ 34
- د: روایت ابن سعد در طبقات 34
- ه- : روایت بیهقی در سنن 37
- اشاره 41
- روایاتی که از عبدالله بن عمر نقل شده است 44
- اشاره 44
- اوّل: نصوصی که از صحابه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) نقل شده است 44
- اشاره 44
- روایاتی که از بلال نقل شده است 47
- روایتی که از ابن ابی محذوره نقل شده است 49
- دوّم: روایاتی که با سند صحیح از اهل بیت(علیهم السلام) نقل شده است 51
- نظرات علما دربارۀ جزئیّت حی علی خیرالعمل 54
- علّت حذف فقره «حی علی خیرالعمل» 57
- تأکیدی دیگر بر جزئیّت «حی علی خیرالعمل» 63
- چکیده بحث 64
«او در زمان خودش شنیده است که مردم فقرۀ: حیّ علی خیرالعمل را در اذان و اقامه می گفته اند». (1)
حلبی گفته است:
«بعضی نقل کرده اند: در دولت آل بویه رافضی ها پس از حیّ علی الفلاح، فقرۀ: حیّ علی خیرالعمل را می گفتند، پس از آن که سلجوقیان روی کار آمدند، مؤذّنان را از این کار منع کردند و دستور دادند که به جای آن، فقرۀ: الصلاه خیرٌ من النوم را دومرتبه بگویند. این واقعه در سال 448 هجری بوده است». (2)
نظرات علما دربارۀ جزئیّت حی علی خیرالعمل
علمای شیعه و پیروان ایشان با الهام از روایات رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) و اهل بیت(علیهم السلام) که آگاه ترین افراد نسبت به احکام هستند، قایل به جزئیّت حیّ علی خیرالعمل هستند و اذان و اقامه را بدون این فقره صحیح نمی دانند؛ از جملۀ آنان شیخ مفید (3) و سیّد مرتضی هستند. سیّد مرتضی در انتصار می نویسد:
«از خصائص منحصر به فرد امامیّه این است که در اذان و اقامه بعد از حیّ علی الفلاح، حیّ علی خیرالعمل را می گویند. علّت این امر آن است که: اجماع مذهب شیعه بر آن محقّق شده است».
1- (1) - نشوار المحاضره: 2/ 133.
2- (2) - نشوار المحاضره: 2/ 133.
3- (3) - المقنعه، باب فصول الاذان و الاقامه (شیخ مفید، متوفّای سال 413 هجری).