ترجمه المکتفی فی الوقف و الابتداء صفحه 8

3- علم قرائات: یکی از انواع مهم علوم قرآنی است که ارتباط آن با وقف و ابتدا بسیار تنگاتنگ است. در برخی از آیات قرآن- به جهت اختلاف قرائت- ممکن است محل وقف یا ابتدای مناسب یا مناسب‌تر تغییر کند. از جمله این مواضع، در آیه 197 سوره بقره ملاحظه می‌شود. چنان‌چه در این آیه، «فَمَنْ فَرَضَ فِیهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدالَ فِی الْحَجِّ» قرائت شود می‌توان بر کلمه «فُسُوقَ» وقف نمود و از «وَ لا جِدالَ» نیز آغاز کرد حال آن‌که طبق قرائت مشهور «فَمَنْ فَرَضَ فِیهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدالَ فِی الْحَجِّ» هیچ محل وقف کافی در آن وجود ندارد و چنان‌چه بر «فُسُوقَ» وقف شود، باید مجددا از «فَمَنْ فَرَضَ» ابتدا نمود.

مثال‌های متعددی از این قبیل را در این کتاب مشاهده خواهید نمود.

4- فقه: ارتباط آن با وقف و ابتدا- به طور عمده- به نتایج عملی مربوط می‌شود.

در رساله‌های عملیه فقهای عظام شیعه، مسائلی در باب قرائت در نماز بیان کرده‌اند که به وقف و ابتدا ارتباط دارد. از جمله این مسائل می‌توان اشاره کرد به این که:

- وقف بر فواصل آیات «1» حمد و سوره مستحب است.

- خواندن سوره اخلاص با یک نفس (وصل تمام آیات به یکدیگر) مکروه است. «2»

در پایان باید اشاره کرد که وقف و ابتدا با علوم دیگری از جمله علم فواصل و بلاغت نیز ارتباط دارد که به جهت اختصار از بیان آنها اجتناب می‌شود.

انواع وقف و ابتدا:

هریک از وقف و ابتدا را از جهات گوناگون می‌توان تقسیم کرد. نکته مهم آن است که هریک از این تقسیم‌بندی‌ها، از چه ناحیه‌ای آن را مورد بررسی و

__________________________________________________
(1)- فواصل آیات یعنی انتهای آیات. علم فواصل یکی از انواع علوم قرآنی است که در آن سخن از شناخت انتهای آیات در شیوه‌های مختلف شمارش آیات به میان می‌آید.
(2)- العروة الوثقی، کتاب الصلاة، فصل فی القراءة.