تجوید فرقان صفحه 289

ضمناً در منابع علوم قرآنی و تفاسیر، بالغ بر ده قول و نظر در خصوص این که «بسمله» جزء آیه و سوره است یا خیر و چگونگی آن، مطرح شده است.(1)

- امام رضا علیه السلام فرموده اند:

«از پدر بزرگوارم شنیدم که او از پدر بزرگوارش نقل می کرد که: اوّل سوره که نازل شد «بِسْمِ اللّهِ الرَّحمَنِ الرَّحِیمِ اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ» بود».(2)

- سؤال: آیا بسمله در شمارش آیات قرآن 113 آیه شمارش شده، یا تنها یک آیه در سوره حمد؟

- پاسخ: جواب این را فخر رازی در تفسیر کبیر به روشنی داده است، آن جا که می گوید: «هیچ مانعی ندارد که «بسم اللّه» در سوره حمد به تنهایی یک آیه باشد و در سوره های دیگر قرآن جزئی از آیه اوّل محسوب گردد. (بنابراین مثلاً در سوره کوثر «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ» همه یک آیه محسوب می شود)».(3)

«بسمله» اختصاصی هر سوره

دیدگاه برخی مفسّران

- امام خمینی رحمه اللّه در این باره فرموده است:

«هر «بِسْمِ اللّه...» در هر سوره ای معنایش غیر «بِسْمِ اللّه...» دیگر است در سوره دیگر».(4)

1- 1. ر.ک : دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، 1/357.
2- 2. عیون اخبار الرضا علیه السلام (ترجمه)، ص 246، باب 29.
3- 3. تفسیر نمونه، 1/19.
4- 4. تفسیر سوره حمد، ص 40 / جلسه دوم.