سلمان فارسی صفحه 39

و بزودی در جواب رسول الله - صلی الله علیه و آله - به قیس بن مطاطیه خواهد آمد که فرموده است : ((هر کس به عربی سخن گفت : رسول الله - صلی الله علیه و آله - دو غلام داشت یکی حبشی و دیگری قبطی ، روزی آن دو به هم دشنام داده یکی به دیگری گفت : ((ای حبشی !))و دیگری گفت : ((ای قبطی !)) رسول الله - صلی الله علیه و آله - بدانان فرمود : ((چنین مگویید شما دو نفر از آل محمد هستید)) . (107)

و خداوند تعالی فرموده است : ((ای مردم ! ما شما را از نر و ماده آفریدیم و

گروهها و قبایل قرارتان دادیم تا یکدیگر را بشناسید همانا گرامیترین شما پرهیزکارترین شماست )) . (108)

و پیشتر دانستیم که پیامبر اکرم - صلی الله علیه و آله - راجع به سلمان فارسی فرمود : ((سلمان از ما خاندان است )) . و نقل شده که حضرتش صحابه را از این که بگویند ((سلمان فارسی ))نهی نمود و فرمود : بگویید : ((سلمان محمدی )) . و موضع گیریها و گفته های دیگری که بر این معنا (که تقوا ملاک کرامت است و نه نژاد و . . . ) اشعار یا تصریح دارند و هیچ راه تاءویل ، توجیه و بازی با آنها وجود ندارد ، این ادله و شواهد بسیار زیادند و در این مختصر قابل جمع و احصاء نیستند .

تبعیض نژادی و نقش اراده انسان

پیداست که تبعیض نژادی که به معنای اعم عبارت از این است که : نژاد ، رنگ نا طبقه اجتماعی و امثال آن مبنای امتیاز و برتری بین بنی آدم باشد و بر پایه آن یک عده شایسته امتیازی باشند و به آنها داده شود و دیگران شایسته شناخته نشوند و از آن محروم گردند امری است که خرد از آن سرباز می زند ، فطرت انسانی آن را رد می کند و وجدان آن را محکوم می سازد ؛ زیرا انسان گرانبهاترین موجود هستی است چرا که همه چیز برای او آفریده شده و مسخر اوست . بنابراین صحیح نخواهد بود که انسانیت و کرامت انسان را در مقابل هر چیز دیگری هر چند ارزشمند باشد - چه رسد به این که بی ارزش و ناچیز باشد از قبیل رنگ

، نژاد ، منطقه جغرافیایی و . . . قربانی کنیم .

علاوه بر این ، رنگ یا نژاد او امور اختیاری که در پیدایش آنها اراده انسان نقش والایی که به خاطر آن آفریده شده و در دست یافتن به خصایص و کمالات انسانی او را به جلو سوق می دهند . چنانکه رنگ و نژاد مشکلی از مشکلات انسان را حل نمی کنند و هیچ نقشی در غلبه یافتن انسان بر سختیها ، رنجها و از بین بردن موانعی که بر سر راه پیشرفت او به سوی هدف تعیین شده اش پدید می آیند ایفاء نمی کنند . و همچنین رنگ و نژاد نقشی در سعادتمند شدن انسان در زندگی نداشته ، سبب لذت بردن از زندگی نبوده ، شادی و ناشادی و امیدواری یا فداکاری - و از این قبیل - را نمی انگیزند .

از این رو طبیعی بود که اسلام ، دادن امتیازات و برتر دانستن بعضی بر بعض دیگر را بر پایه نژاد یا رنگ یا اموری دیگر از این قبیل که انسان در آن امور اختیاری ندارد و اراده او در نقش و اثری ندارد ، رد کند . در مقابل ، اسلام برتری انسانها بر یکدیگر را در امری قرار داده است که اولا : نقش اساسی در تکامل انسانها و تحقق سعادت آنها دارد و در پیشرفتشان به سوی هدف والایی که دارند مؤ ثر است . و ثانیا : امری است در اختیار و اراده انسان که می تواند بدان دست یابد و می تواند بدان دست یابد و می تواند به دست نیاورد و

آن عبارتست او ((پرواپیشگی )) ، کردار شایسته ، خصلتهای برتر ، دانش سودمند و بهره دهنده .