سلمان فارسی صفحه 47

منافات ((دفاع از سلمان ))با سیاستهای عمر

دوم این که : در آن روایت آمده است که عمر ، سعد را به علت تلاش او در تحقیر سلمان محکوم ساخت و مورد اعتراض قرار داد . چنین امری با سیاستها و مواضعی که عمر در مقابل غیر عرب و حتی در مقابل شخص سلمان اتخاذ کرده و از تزویج دختر خود به او که دخترش را خواستگاری کرده بود به این علت که عرب نیست خودداری کرد ، سازگار و هماهنگ نیست . به خواست خدا در فصلی مستقل گوشه هایی از سیاستهای عمر در

این زمینه را خواهیم آورد .

بنابراین ، مهم انیست که به نظر می رسد این روایت ؛ مواضع معروف و شناخته شده خلیفه دوم در مقابل غیر عرب که مقتضای آن مواضع ، محرومیت غیر عرب از بسیاری از حقوق انسانی و اسلامی بود منافات دارد . اما در این خصوص می توان گفت : طبیعی بوده که خلیفه در اوایل کارش به اعمال این گونه سیاستهای خود اقدام نکند و از علنی ساختن آنها خودداری نماید تا امر و حکمش استحکام و ثبات پیدا کند خصوصا که اعلان و اعمال این سیاستها مادام که ضرورتی ایجاب نمی کرد ، دلیل و انگیزه ای نداشت چرا که در آغاز کار او ، فتوحاتی صورت نمی کرد ، دلیل و انگیزه ای نداشت چرا که در آغاز کار او ، فتوحاتی صورت نگرفته بود و بین عرب و غیر عرب تماس و اصطکاکی به وجود نیامده بود و از طرف دیگر کسانی مانند سلمان فارسی ، بلال حبشی و صهیب رومی در زمان رسول الله - صلی الله علیه و آله - در میان مسلمانان موجودیت یافته بودند و موجودیت آن از جانب شخص آن حضرت - صلی الله علیه و آله - مورد قبول و تاءیید قرار گرفته و به صورت واقعیتی انکارناپذیر در آمده بود .

علی هذا می بایست عمر در آن مرحله و مقطع ، از تجاهر و تظاهر به آن گونه دیدگاههایشان پرهیز کند و در مقابل سعد آن چنان موضعی اتخاذ کند بخصوص در تاءیید سلمان ((محمدی ))که از احترام و ارزش بسیاری نزد توده مردم بویژه نزد صحابه

پیامبر - صلی الله علیه و آله - برخوردار بود و بعلاوه نزد اهل بیت و شخص امیرالمؤ منین - علیه السلام - موقعیت و جایگاه مخصوصی و جایگاه مخصوصی داشت . برای نشان دادن منزلت و موقعیت والایی که سلمان بر اثر کارهای برجسته خود در نتیجه آنچه رسول الله - صلی الله علیه و آله - درباره او فرموده بود داشت ، همین بس که یادآور شویم موقعی که به دمشق رفته بود : (( . . . نماز ظهر را اقامه کرد و سپس خارج گردید و مردم نیز خارج شده به دیدار و ملاقات او می رفتند آنچنانکه خلیفه دیدار می شود . ما او را پس از آن که نماز عصر را برای اطرافیان خود امامت کرده و به راه افتاده بود دیدیم ، ایستادیم و به او سلام کردیم و هیچ شریفی (بزرگی ) نماند که او را به ورود در منزل خود دعوت نکند))(133)

همچنین هنگامی که سلمان به مدینه رفت ، عمر به مردم گفت : ((خارج شویم از سلمان استقبال کنیم )) . پس مردم با او از شهر خارج شده به ارتفاعات مدخل شهر رفتند . ما چنین رفتاری را از عمر در مورد هیچ یک دیگر از کارگزارانش یا کسی دیگر از اصحاب رسول الله - صلی الله علیه و آله - سراغ نداریم . علی رغم این که سلمان به آنچه در سقیفه گذشت معترض بود و این جمله او - به فارسی - که درباره ماجرای سقیفه گفت : ((کردید و نکردید))معروف و مشهور است . (134) معنای این جمله اینست که :

کاری انجام دادید (بیعت گرفتن برای ابوبکر) اما گویی هیچ کاری نکردید ؛ زیرا آنچه کردید کار بجایی نبود مثل این که به کسی کار بیهوده ای انجام می دهد گفته می شود : کاری نکردی . (135) و نیز بزودی می آید به هنگامی که پسر عمر و عمرو عاص در پی چاره ای بودند که سلمان را از خواستگاری دختر عمر منصرف کنند ابن عمر به عمرو بن عاص گفت : ((او سلمان است و موقعیتش در اسلام معلوم )) .

از همه اینها گذشته شاید گفتن عمر چنین سخنی را (سلمان منا اهل البیت ) که با مواضع و دیدگاههای خلیفه دوم سازگار نیست ناشی از آن بوده که معتقد بوده است لازمه یک سیاست و موضع ، اعلام و اظهار آن نیست . بنابراین موقعی که اظهار و اعلام ، به موضع و دیدگاه آسیب و زیان برساند باید - فعلا - بر آن سرپوش نهاد و عندالاقتضاء آن را تجاهل و انکار و حتی تقبیح و محکوم کرد ، روشی که منطق سیاسی کسانی است که اهل دنیایند و از حکومت به عنوان ابزار و وسیله نیل به خواستها و اهداف شخصی یا قومی یا گروهی بهره برداری می کنند .

و بالاخره :