سلمان فارسی صفحه 60

((شعوبیه ))خواهان برابری بودند

مبلغان و فراخوانندگان به تساوی عرب و غیر عرب به نام ((شعوبیه ))معروف گشتند .

ابن تیمیه گفته است : ((گروهی از مردم برآنند که جنس عرب بر جنس عجم بربری ندارد این گروه

((شعوبیه ))نامیده می شوند ))(176)

جاحظ گفته است : ((به نام خدا با ذکر مسلک شعوبیه که به نام ((برابری ))شناخته می شوند سخن آغاز می کنیم . . . ))(177)

ابن عبد ربه گفته : ((سخن شعوبیه که همان ((اهل التسویه ))هستند این است که . . . ))(178)

و منظور و غیر او گفته اند : ((شعوبی کسی است که مقام عرب را کوچک می شمارد و برای آنها فضلی بر سایرین نمی شناسد))(179) . این سخن بدین معناست که هر کس عرب را برتر از دیگران نداند مقام آنها را پایین آورده و ((شعوبی ))یعنی ملی گرای ضد عرب است بر همین معنا دلالت می کند سخن خلیل بن احمد فراهیدی که گفته است : ((شعوبی کسی است که مقام عرب را کوچک می کند پس برای آنها برتری و فضلی نمی شناسد))(180) از استعمال کلمه ((پس ))این معنا استفاده می شود .

در میان داعیان به تساوی ، کسانی مثل ((ابن غرسیه ))و ((اسماعیل بن یسار))(181)که تعصب قومی و ملی بر آنها غلبه کرده باشد و عجم را برتر از عرب دانسته باشند نادر و اندک بوده اند . در زمان ما واژه ((شعوبیه ))در خصوص دیدگاه کسانی که عجم را برتر از عرب می دانند به کار می رود . (182)

نمونه هایی از تبعیض نژادی در عصر اموی

در این جا نمونه هایی اندک از نصوص تاریخی را که سیاست دولت اموی و نیز دیدگاههای و مواضع مردم را در زمینه تبعیض نژادی در آن مقطع زمانی روشن می کنند می آوریم :