فقهای نامدار شیعه صفحه 273

او در سال 1313 ه . ق به قصد انجام مناسک حج و زیارت قبر رسول اکرم(ص)به مکه و مدینه مشرف شد . پس از بازگشت به تالیف و تصنیف و تدریس اشتغال ورزید ، به حدی که درس او یکی از حوزه های بزرگ و پرجمعیت حوزه علمیه نجف گردید که صدها دانشجو و طالب علم را در بر می گرفت و افرادی که به شرح حال وی ، پرداخته اند ، عموما اتفاق نظر دارند که او صدها تن از شاگردان فقه و اصول را تربیت ، ورجال نامی اسلامی را تحویل جامعه داد .

امتیازات شیخ شریعت

شخصیت مورد ترجمه ما با داشتن اطلاعات و معلومات وسیع ، و با داشتن حافظه قوی و سرشار ، در فراگیری علوم مختلف و متنوع ، معروف و ممتاز بود .

او تنها به فقه و اصول(رشته اختصاصی خود)نمی پرداخت ، بلکه در کنار تبحردر آن دو ، به کلام ، عقاید ، فلسفه ، تفسیر ، ادبیات ، ریاضیات ، طب و . . . نیز پرداخته بود ، به حدی که در هر کدام از این رشته ها کتاب یا رساله ای تالیف نموده بود .

او در علم تفسیر کتاب قرائت مالک و ملک و اختلاف آراء در آن موضوع رانگاشت ، آن چنان که در حدیث ، «القول الصراح را تدوین نمود که دقت نظر او را دراحاطه به مسائل علم حدیث می رساند ، به حدی که شاگرد بزرگوارش مرحوم حاج آقابزرگ تهرانی در کتاب مصفی المقال می نویسد : «او پس از استاد بزرگوار ما ، شیخ نوری ، عالم ترین و داناترین استاد در علم حدیث و رجال بوده که درک کرده ام . »او به موازات تبحر در علوم

اختصاصی خویش ، به طب و ریاضیات نیز پرداخته بود . برخی از بزرگان گفته اند هنگامی که در حال مریضی ، یکی از پزشکان به بالین سر او آمد ، با اودر مورد مرض خود از کتاب قانون ابن سینا مطلبی بیان داشت . پزشک معالج تصورکرد که او مبحث خاصی را مورد مطالعه قرار داده است ، ولی با تشریح و توضیح بیشترمعلوم گردید که او اغلب ابواب کتاب قانون را مورد مطالعه قرار داده است و احاطه کامل به مباحث و فصول آن دارد .

صاحب کتاب اعیان الشیعه درباره او گوید :

«او در فنون فلسفه قدیم ، حکمت الهی ، کلام ، درایه ، و شناخت اقوال و آراء ومقالات دیگران عالم و متبحر بود . » (1)

تالیفات او

تالیفات و کتابهای بازمانده از دانشمندان ، بهترین نمایانگر معلومات و دانشهای آنان می باشند ، از این رو مرحوم شیخ شریعت نیز کتابها و تالیفات گرانبهایی به یادگارگذارده است که هر کدام نشانگر تبحر و وسعت اطلاعات او در علوم اسلامی است که از آن میان می توان اسامی کتابهای زیر را آورد :