فقهای نامدار شیعه صفحه 350

در نتیجه همه اینها ، جو و محیط را که آیات قرآن در آن نازل شده ، و همچنین فضا و محیطی را که اخبار و احادیث در آن صدور یافته و محیطهایی که فقه آنجاهاتدریجا رشد کرده و پرورش یافته کاملا می شناخت ، و بدیهی است که این جهات به وی روشن بینی خاصی داده بود .

سبک و سلیقه معظم له در فکر و سلیقه حوزه علمیه قم زیاد اثر کرد ، تا حدزیادی روشها را عوض کرد و امیدواریم هر چه بیشتر سبک و روش ایشان پیروی وتعقیب شود ، بلکه تکمیل گردد .

در پایان این نکته را هم اضافه میکنم که معظم له مکرر در ضمن اعتراف به پاره ای از محاسن کتاب حدیثی معروف وسائل الشیعه تالیف شیخ حر عاملی نواقص این کتاب را تذکر می داد و آرزو می کرد که کتابی در حدیث نوشته شود که محاسن وسائل الشیعه را داشته باشد ، اما نواقص آن کتاب را نداشته باشد بالاخره این آرزو جامه عمل پوشید و تحت نظر و مراقبت خود معظم له ، عده ای از فضلاء و طلاب به این کار مشغول شدند و در حدود ده سال طول کشید

تا بالاخره در دو سه سال قبل به اتمام رسید و طبع آن کتاب آغاز شد .

این کتاب موسوم است به تهذیب الوسائل ، خیلی موجب تاسف خواهد بوداگر خدای نخواسته طبع این کتاب موقوف شود . من هنوز شخصا موفق به زیارت آن کتاب نشده ام ، ولی از قراری که از اهل اطلاع شنیده ام همانگونه است که معظم له آرزومی کرد . » (1)

توضیح مطلب

نکته ای که استاد بزرگوار در رابطه با تهذیب الوسائل فرموده اند ، اکنون خواسته قلبی ایشان به صورت کامل جامه عمل پوشیده است و نیت پاک آیه الله بروجردی اکنون در کسوت کتاب مفید و جامع ، به نام جامع احادیث الشیعه در چندین جلد تاکنون 22 جلد آن ، هر جلد در 500 صفحه به صورت زیبا و کامل چاپ و انتشار یافته است و مجلدات بعدی هم در دست نشر می باشد و نکته ای که استاد شهید در موردوسائل الشیعه ایراد فرموده اند ، در جلد اول آن به صورت کامل آمده است و به آن نکته افزوده شده است که شیخ حر عاملی صاحب وسائل(رحمت خدا بر او باد)با همه زحمت و مشقتی که در راه تالیف این کتاب در طول 20 سال کشیده است که جزایش باخدای متعال باد!نکاتی مورد غفلت آن بزرگوار واقع شده است که اهم آنها این است که برخی از احادیث را در غیر موضوع خود جا داده است و احادیثی را که از کتب اصول احادیث نقل کرده است ، با رعایت ضبط و خصوصیت کامل همراه نبوده است و گاهی آداب و سنن را به احکام فرعی اختلاط داده است و مواضع را تعیین ننموده است . براساس این انگیزه ها ضرورت تالیف کتاب حدیثی جامع

احادیث الشیعه احساس گردید و به دستور آن بزرگ مرجع ، جمعی از فضلاء مامور انجام این نیت خیر علمی گردیدند که این کتاب با عنایت خاص و توجه زعیم عالیقدر حوزه های علمیه ، مرحوم آیه الله العظمی آقای سید ابو القاسم خویی(ره)به زیور طبع آراسته گردیده است که ازسوی مدینه العلم آن حضرت در قم انتشار می یابد .

آثار تاریخی

آثار بنایی و تاسیساتی آن فقیه بزرگوار اسلام در اقصی نقاط ایران و جهان ، متعدد و بی شمار است که از مهم ترین آنها می توان تاسیس مسجد اعظم قم در ایران ، وتاسیس مسجد بزرگ بندر هامبورگ در آلمان ، و حفظ و نگهداری حوزه های علمی ایران و دیگر مناطق شیعه بود که صیت و صوت آن تا کشورهای آفریقائی نیز رسیده بود .