فقهای نامدار شیعه صفحه 449

حسینیه که در جنب بیت ایشان واقع شده و ایشان دستور داده اند که بدون استثناءدر تمام مراسم وفیات ائمه معصومین(ع)در آنجا روضه خوانی دایر باشد و غیر ایام روضه خوانی هم آقایان طلاب

بیایند برای خواندن دروسشان و الآن به صورت مدرسه ای است که از صبح تا شب در آنجا تدریس می کنند .

کتابخانه عمومی که در خیابان ارم واقع و از نظر کتب چاپی و خطی موجود درآن ، در ردیف بزرگترین کتابخانه های اسلامی جهان می باشد .

عاشق کتاب

سؤال : گفته می شود معظم له علاقه و توجه خاصی نسبت به جمع آوری کتب نفیس و نسخه های منحصر به فرد داشته اند . در این مورد اگر مطالبی دارید بفرمائید .

جواب : مرحوم والد از همان زمانهای قدیم موضوعی را تشخیص داده بودند وآن این بود که استعمارگران برای تاراج فرهنگ و منابع اسلامی به این کشورها سرازیرشده بودند . اینها دست نوشته ها و کتابهای قدیمی و نسخه های خطی نفیس و منحصر به فرد را می خریدند و به کشورهای خود می بردند ، و بدین ترتیب ما را از دسترسی به این منابع و مآخذ نفیس مرحوم می کردند ، مرحوم ابوی این خطر را به خوبی حس کرده بودند ، لذا علاقه زیادی به جمع آوری این گونه آثار از خود بروز می دادند . ایشان ازهمان جوانی کتابچه ای را تهیه کرده بودند و اسامی کتابهای مهم و منابع اسلامی را که دردسترس نبود ، در آن یادداشت می کردند که به تدریج بتوانند اینها را فراهم کنند . کتابهای زیادی را در آن اسم برده اند و به مرور زمان هر کدام را خریده اند . در مقابل مرقوم فرموده اند خریداری شده . البته این کار برای ایشان بسیار مشکل بوده است ، چون ایشان آن روز مشکل مالی داشتند و حتی نمی توانستند سد جوع کنند . ولی در مقابل ، نمایندگان کنسولگری انگلیس در این رابطه پولهای کلانی خرج می کردند و چنانچه اثری را به دست

می آوردند ، به هر قیمتی که بود آن را می خریدند . لذا مرحوم ابوی پس از رفع نیازهای ضروری حیات ، هر آنچه که به دست می آوردند ، برای خرید این کتابهای نفیس و مآخذ و مصادر مصرف می کردند . حتی ایشان وقتی پول کم می آوردند ، برای خرید کتاب با گرفتن نماز و روزه استیجاری پولی تهیه می کردند وکتابی را می خریدند . ما الآن کتابهایی در کتابخانه داریم که در حاشیه آن نوشته شده من این کتاب را خریدم ، مثلا در قبال یک ماه روزه ، یا شش ماه نماز که برای فلان کس استیجار نموده بودم ، و حتی گاهی که از این راه هم تامین نمی شد ، مدتی را شبها بعد ازفراغت از درس و بحث می رفتند در کارگاه برنج کوبی کار می کردند و با دستمزد آن ، به خرید کتاب مبادرت می ورزیدند . ایشان نقل می کردند : «آن وقتها من در مدرسه قوام که در محله مشراق نجف واقع است ، حجره داشتم . یک روز از مدرسه به قصد خرید ازبازار که جنب صحن علوی بود حرکت کردم . ابتدای بازار ناگهان چشمم به زنی خوردکه کنار دیوار نشسته و تخم مرغ می فروشد . برای خرید تخم مرغ به طرف آن زن رفتم وبا تعجب از زیر چادر زن ، گوشه کتابی را دیدم ، شدیدا حس کنجکاوی ام تحریک شد ، به طوری که مدتی خیره به کتاب نگاه کردم ، حالا دیگر قسمت بیشتری از کتاب از زیرچادر زن بیرون آمده بود ، طاقت نیاوردم و پرسیدم این چیست ؟ زن همانطور که تخم مرغها را با احتیاط جابجا می کرد ، با خونسردی نگاهی به من انداخت و گفت : «کتابه

، فروشی است . »کتاب را از دست زن گرفتم و عنوان آن را خواندم و با حیرت تمام متوجه شدم که نسخه نایاب ریاض العلماء»علامه میرزا عبد الله افندی است که احدی آن را در اختیار ندارد ، مانند یعقوبی که یوسفش را پیدا کرده باشد ، با شور وشعفی وصف ناشدنی به زن گفتم این را چند می فروشی ؟ زن گفت : پنج روپیه . و من گفتم : تمام دارای من صد روپیه است که حاضرم برای این کتاب بدهم و زن تخم مرغ فروش با خوشحالی پذیرفت . در همین گیر و دار سر و کله کاظم دچیلی پیدا شد . این کاظم ، دلال کتاب بود و برای انگلیسی ها کار می کرد . نسخه های نایاب و کتابهای قدیمی را به هر طریقی به چنگ می آورد و توسط حاکم انگلیسی نجف که گویا اسمش میجر»بود ، به کتابخانه لندن می فرستاد و این میجر نخستین حاکم انگلیسی بود که در نجف به حکومت گماشته شده بود .

کاظم دلال ، کتاب را به زور از دست من گرفت و به زن گفت : من بیشتر می خرم و مبلغی خیلی بالاتر از آنچه من پیشنهاد کرده بودم به زن پیشنهاد نمود . در آن لحظه من اندوهگین رو کردم به سمت حرم شریف امیر المؤمنین(ع)و آهسته گفتم : «آقا جان من می خواهم با این کتاب به شما خدمت کنم ، پس راضی نباشید این کتاب از دست برود . »

هنوز کلامم تمام نشده بود که زن تخم مرغ فروش رو کرد به دلال و گفت به تونمی فروشم ، این کتاب مال این آقاست و کاظم شکست خورده و عصبانی از آنجا دورشد . پس من به زن گفتم بلند شو برویم