فقهای نامدار شیعه صفحه 79

«در اشتعال فهم و بلند پروازی ، از فخر الدین رازی بیش ، و در علم فقه ونکته پردازی از محمد بن ادریس شافعی در پیش است ، کتاب سرائر»که از جمله مصنفات شریفه اوست ، در دقت فهم و کثرت علم او دلیلی ظاهر و برهانی باهر است .

او را بر تصنیفات شیخ اجل ابو جعفر طوسی ابحاث بسیار است و در اکثر مسائل فقهی او را خلافی یا اعتراضی یا استدراکی هست . » (8)

ابن ادریس خبر واحد را نمی پذیرد

دانشمندان در کتاب اصول ، اخبار معصومین(علیهم السلام)را به دو گونه تقسیم کرده اند : خبر متواتر و خبر واحد .

خبر متواتر روایتی است که جمعی از راویان طوری آن را نقل کرده اند که احتمال تبانی بر دروغ و جعل خبر ، محال باشد و به خودی خود انسان یقین به راستی وواقعیت آن پیدا می کند ، ولی خبر واحد عکس آن است ، یعنی به تنهایی و بدون انضمام قرائن خارجی ، مفید علم و یقین نیست .

دانشمندان ما در کتب اصول با دلیلهای متقن ، خبر واحد را بدون انضمام قرینه پذیرفته و به حکم عقل آن را مورد عمل قرار می دهند ، ولی جمعی که ابن ادریس ازجمله آنهاست ، نظر به اینکه خبر واحد مفید ظن و گمان است ، آن را نپذیرفته و به مفادآن عمل نکرده اند .

گذشته از مخالفتی که ابن ادریس با مکتب شیخ نمود و برای او گران تمام شد ، موضوع

مخالفت وی با سایر فقهاء در مساله خبر واحد نیز بیشتر موجب سر و صداگردید ، در میان فقهای ما تنها ابن ادریس نیست که خبر واحد را حجت و معتبرنمی داند ، بلکه جز او جمعی هم بدین عقیده بودند ، با این فرق که ابن ادریس به واسطه مزاج حادی که داشته ، طبق معمول بیش از دیگران آن را دنبال کرده و برای قبولاندن آن پافشاری نموده است ، تا جائیکه نظریه او در این باره مورد گفتگوی بسیار واقع شده ، جمعی از او سخت انتقاد نموده ، و گروهی به دفاع و توضیح مقصد وی برخاسته و برمخالفین او اعتراض کرده و گفته های دیگران را بی انصافی در حق ابن ادریس دانسته اند .

ابن داود که معاصر علامه حلی است ، در رجال خود می نویسد : «ابن ادریس به کلی از اخبار اهل بیت(ع)دوری جسته است . »

مؤلف نقد الرجال می گوید : «ابن داود به همین دلیل ابن ادریس را در باب ضعفاء»نام برده ، ولی بهتر این بود که او را در باب ممدوحین ذکر می کرد . »