فقهای نامدار شیعه صفحه 90

از زمانی که محقق در حله حوزه گرمی داشت و شاگردان متعددی در محضرش به کسب فیض اشتغال داشتند ، بین النهرین و شهر بغداد توسط هلاکو خان مغول به سال 656 فتح شد . بعد از فتح بغداد ، حکیم معروف خواجه نصیر الدین طوسی که به عزم سیاحت به حله که آن روز حوزه شیعه بود وارد شد ، به مجلس درس محقق درآمد .

محقق خواست به احترام خواجه درس را ترک گوید ، ولی خواجه اصرار می ورزند که او درس را ادامه دهد . در اثناء درس رشته سخن به اینجا کشیده شد که برای مردم عراق مستحب است به هنگام نماز گزاردن کمی به جانب دست چپ قبله متمایل شوند وخواجه به سخن او ایراد گرفت و گفت : «مستحب بودن میل به دست چپ(تیاسر)معنی ندارد . چون اگر تمایل و انحراف از قبله باشد ، حرام است . معنی ندارد . »محقق درپاسخ گفت : «هیچکدام نیست . بلکه مقصود از تیاسر و تمایل به دست چپ از خود قبله به طرف قبله است . »و با این توجیه خواجه قانع شد . سپس

محقق در این زمینه کتابی نوشت و برای خواجه فرستاد و مورد تحسین او قرار گرفت . » (6)

گفتار مرحوم افندی در این مورد

صاحب ریاض العلماء در شرح حال محقق ، این برخورد را این چنین توجیه می کند :

«شاید قبله های مساجد بغداد از آغاز انحراف داشته است و پیشوایان معصوم(ع)به لت حکومتهای ظلم نتوانسته اند به صورت صریح به این امر تصریح کنند . به این ترتیب با کنایه مردم را ارشاد نموده اند .

ولی این توجیه با توجه به نوع آزادیهایی که در مسائل علمی وجود داشته است ، تطابق نمی کند و قبله خود یکی از موضوعات علمی است که با ارائه صحیح راههای علمی آن قابل حل است و نیاز به تقیه ندارد . » (7)

این سخن صاحب ریاض عاری از واقعیت می باشد . قبله یکی از موارد حساسی است که اگر از راه منطقی و عقلانی قدم برداشته شود ، شاید موجب خونریزیها شود .

وفات او

محقق عالیقدر به سال 676 در روز پنجشنبه در سن هفتاد و چهار سالگی بعد ازیک عمر پر برکت که در تالیف و تصنیف و تربیت شاگردان فاضل صرف نمود ، به جهان باقی شتافت و در حله به خاک سپرده شد . در علت مرگ او گویند او از اشکوب بالای خانه اش به زمین افتاده و در دم درگذشته است . آرامگاهش هنوز هم زیارتگاه شیعیان می باشد ، و مرحوم سید حسین بروجردی صاحب نخبه المقال در ماده تاریخ اوسروده است :