ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 105

«در کلام شیخ ابو سهل انماری (محمد بن محمد بن علی الطالقانی) آمده که از ابو یعقوب یوسف بن موسی و او از محمد بن یحیی القطعی و او از عبید بن عقیل و او از خارجة بن مصعب و او از عمارة بن غزیه و او از زهری و از خارجة بن زید بن ثابت و او از پدرش نقل می‌کند که گفت: عمر بن خطاب پیش ابو بکر آمد ... (خبر جمع آوری قرآن در زمان ابوبکر را نقل می‌کند) سپس زید می‌گوید: یک بار قرآن را مرور کردم و دیدم که این آیه را ساقط کرده‌ام: (احزاب 23) مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضی نَحْبَهُ پس از مهاجرین و انصار پرس و جو کردم و آیه را پیش هیچ یک از آنها نیافتم در حالی که آیه را می‌دانستم و شخص پیامبر آن را به من املاء کرده بود ولی خوش نداشتم که بدون شهادت کس دیگری آن را ثبت کنم تا اینکه آیه را نزد خزیمة بن ثابت انصاری یافتم و او همان کسی بود که پیامبر شهادت او را به منزله شهادت دو نفر قرار داده بود. «1» پس آیه را نوشتم سپس برای بار دوم قرآن را مرور کردم و دیدم که دو آیه ساقط شده است و من آن دو آیه را می‌شناختم (توبه 127) لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ تا آخر. از مهاجرین و انصار پرسیدم و آن دو آیه را نزد هیچ کس نیافتم مگر خزیمة بن ثابت انصاری که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلم شهادت او را نافذ کرده بود، پس آن دو آیه را در آخر سوره برائت نوشتم.

بنابراین، کاری که زید و همراهان او در خلافت عثمان انجام دادند، یک عمل کاملی بود و در این مرحله چیزی از قرآن مفقود نگردیده است و از اساسی که زید در زمان خلافت ابوبکر پایه گذاری نمود و قرآن را از قطعه‌های مربوط به عهد پیامبر جمع آوری کرد، انحرافی حاصل نشده است.

روایات درباره نام آن صحابی که زید آیات مفقوده را نزد او پیدا کرد، میان ابو خزیمه انصاری و خزیمة بن ثابت انصاری متردد است و نزدیک بودن دو اسم به یکدیگر ورود آنها با یک لفظ در بعضی از روایات نشان می‌دهد که این دو نام برای یک نفر است و آن خزیمه بن ثابت انصاری است. در این باره نیز رجوع کنید به: ابن سعد، ج 3، ص 409 و ج 4، ص 378 و ابن حجر، ج 10، ص 388 و قسطلانی، ج 1، ص 53 پاورقی.