ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 180

شاء اللّه.

از آنجا که بعضی از علما از درک سبب اینکه چرا بعضی از کلمات در رسم عثمانی به صورتی وارد شده که با تلفظ آن از لحاظ کمی و یا زیادت یک حرف مخالفت دارد، عاجز شده‌اند، از این رو معتقد شده‌اند که رسم مصحف و چگونگی صورتهای کلمات همه توقیفی است و از جانب شخص پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلم است. «1» این مذهب را با تمام خصوصیاتی که دارد، شیخ عبد العزیز دباغ (1090- 1132 ه) تقویت کرده و شاگرد او احمد بن مبارک (1155- 1090) در کتاب «الابریز» سخن او را چنین نقل کرده است: «2» «صحابه و غیر صحابه در رسم قرآن به اندازه یک جو دخالت نداشتند. این کار با دستور پیامبر انجام گرفته است و همو بود که دستور می‌داد تا به شکل شناخته شده خود نوشته شود با زیادت الف و یا نقصان آن. و این به علت اسراری بود که عقول به آن راه ندارد ... و آن سرّی است که خداوند آن را به کتاب عزیز خود اختصاص داده و کتب آسمانی دیگر آن را ندارند ... و همچنانکه نظم قرآن معجزه است رسم آن نیز معجزه است. عقول مردم چگونه می‌تواند بفهمد که سرّ افزایش الف در (مائة) و نبودن آن در (فئة) چیست و یا سرّ افزایش یاء در کلمه (بایید) در قول خداوند چیست که می‌فرماید «و السماء بنینها بایید» یا چگونه راه می‌برد به سرّ افزایش الف در (سعوا) در قول خداوند در سوره حج (22/ 51) وَ الَّذِینَ سَعَوْا فِی آیاتِنا مُعاجِزِینَ أُولئِکَ أَصْحابُ الْجَحِیمِ و نبودن الف در سوره سبأ ... همه اینها یک سلسله اسرار الهی و اغراض نبوی است و اینکه بر مردم مخفی مانده برای این است که آنها اسرار باطنی است و جز با فتح ربانی کشف نمی‌شود ...»

بعضی از پژوهشگران در نقطه مقابل قرار گرفته‌اند، آنها معتقدند که رسم مصحف توقیفی نیست و آن را اصحاب پیامبر وضع کرده‌اند و از اصطلاحات آنهاست و هرگز از پیامبر نقل نشده که به صفت و کیفیت خاصّی کلمه را املاء کند اگر چنین چیزی بود، با تواتر از آن حضرت نقل می‌شد و بر کسی پوشیده نمی‌ماند و هیچ حدیث صحیحی در این باره

__________________________________________________
(1) احمد بن مبارک الابریز، ص 55- 56 و بنگرید به زرقانی، ص 375 به بعد.
(2) بنگرید به: شیخ محمد بخیت المطیعی، ص 36 و زرقانی، ج 1، ص 370 به بعد و محمد طاهر الکردی، تاریخ القرآن، ص 101 و عبد الوهاب حموده، ص 100.