ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 216

ترتیب داده‌اند ولی اصولی که در اینجا فهم مشکل همزه بر آن استوار است با آنچه که آنها بیان کرده‌اند، تفاوت دارد. این فصل می‌تواند در حل مشکل رسم به طور کلی و همزه به طور خاص کمک کند. و اما فصلی که علمای ما آن را (قطع و وصل) یا (فصل و وصل) نامیده‌اند، بحثی است که ما در آن راجع به شناخت کلمه از حیث رسم و عوامل وصل کلمات به یکدیگر سخن خواهیم گفت.

از خلال این روش، قاعده عمومی در نشان دادن صامتها و حرکات در رسم عثمانی از یک سو و تفسیر و تحلیل مثالهایی که به خاطر علتهای لغوی و تاریخی از این قاعده خارج شده‌اند از سوی دیگر واضح خواهد بود.

پیش از آنکه رسم عثمانی را با این روش مورد بررسی قرار بدهیم، به چند قضیه مهم اشاره می‌کنیم که این روش را روشن‌تر می‌کند و در کنار آن به فهم عواملی که در به وجود آوردن مثالهای خلاف قاعده در رسم عثمانی تأثیر داشته است، کمک می‌کند. مهمترین این قضایا عبارتند از:

1. بعید بودن اشتباه و خطا در پدیده‌های رسم عثمانی‌

هیچ‌گونه روایتی درباره مشکلات هجایی که برای کاتبان رخ داده باشد و از نوشتن صورت صحیح کلمه‌ای عاجز باشند، وارد نشده است جز در مورد کلمه (تابوت) و مانند آن که آن هم به اختلاف سلیقه میان کاتبان بر می‌گردد و به اشتباه و خطا ربطی ندارد و برای کسی که در رسم عثمانی تحقیق می‌کند و می‌خواهد تفسیر درست هجای آن را به دست بیاورد، باید این فکر را که کاتبان اشتباه کرده‌اند از خود دور کند و در مواردی که دلیلی برای ترجیح یک رأی و یا تقدیم یک توجیه ندارد، باید متوقف باشد، زیرا که قسمت مهمی از تاریخ کتابت در این دوره تاریخی شناخته نشده و رسم عثمانی با مثالها و شکلهایی که از صورت کلمات دارد، بهترین نماینده واقعیت کتابت عربی در آن دوره است و بدون شک هر کشف جدیدی که در مورد متنهای مکتوب قدیمی به عمل آید، حقایق مربوط به کتابت این رسم را روشن‌تر خواهد کرد، و این اندیشه را که در رسم عثمانی اشتباهاتی وجود دارد، دفع خواهد نمود، اندیشه‌ای که باید آن را دورترین احتمال در این مجال دانست. و بر پژوهشگران است که اندیشه وقوع خطا را در این مرحله از بحث