ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 217

بعید بدانند، زیرا تمام دلایل گواهی می‌دهند بر اینکه هر چه در رسم عثمانی آمده واقعیت کتابتی است که نگارش عربی در آن دوره داشته است.

2. اکتفا نکردن به این قاعده که می‌گوید اصل در کتابت مطابقت خط با تلفظ است‌

تکیه کردن بر این اندیشه در بررسی پدیده‌های رسم، دانشمندان پیشین را به طور عام و دانشمندان علوم عربی را به طور خاص در یک خطای بزرگی انداخته که به ناتوانی آنها در فهم حقیقت صورتهای هجایی کلماتی که علامتهای زاید بر تلفظ در آنها وجود دارد، منجر شده است، و اگر هم قبول کنیم که ریشه نگارشهای هجایی همان مبدأ صوتی آنهاست، باید بدانیم که تطور لغت بدون اینکه کتابت نیز این تطور را پذیرا باشد مشکلاتی را ایجاد کرده که غالبا به این واقعیت لغوی کلمه بر می‌گردد که استعمال آن از بین رفته ولی نگارش آن به همان صورت قدیمی باقی مانده است.

بنابراین، ما در بررسی پدیده‌های رسم عثمانی بر این اساس پیش خواهیم رفت که عوامل گوناگونی در پیدایش آن پدیده‌ها اشتراک دارند و در فصل مقدماتی این کتاب نیز به آن اشاره کردیم. در کنار این مطلب باید بگوییم که خواندن کلمه گاهی بر اساس تلفظ آن انجام می‌گیرد ولی گاهی کلمه خوانده می‌شود در حالی که در آغاز کلام قرار گرفته و یا بر آن وقف شده است و گاهی هم نوشته می‌شود در حالی که زنجیره کلامی متصل قرار گرفته است و خواهیم دید که این دو حالت، تأثیر زیادی در رسم کلمات دارد و کاتب یکی از آن دو حالت را در نظر می‌گیرد و تلفظ کلمات در لغت عربی در حالت وقف با حالت درج کلام تفاوت زیادی دارد.

البته معلومات کاتب و مقدار آشنایی او با روشی که در کتابت به کار می‌برد، در رسم کلمات مؤثر است. او هر قدر در خواندن و نوشتن به طور وسیعی تمرین و ممارست داشته باشد، بیشتر می‌تواند بر هجای کلمات محافظت نماید، و عکس آن نیز درست است. وقتی کاتب تازه کار باشد و ممارست کمتری داشته باشد، او در نوشتن کلمات مخصوصا کلماتی که آنها را در یک متن مکتوب نخوانده است، شنیدن یا تلفظ آن کلمات را ملاک قرار