ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 235

علامت حرف نداشته است همان‌گونه که علامت نون را در کلمه‌ای مانند: (منذر) حذف نکرده یا تغییر نداده است.

سوم: اثر وقف بر علامتهای بعضی از حروف صامت‌

اشاره

دانشمندان پیشین این سخن را بارها تکرار کرده‌اند که اصل در کتابت کلمه این است که به صورت تلفظ آن با در نظر گرفتن آغاز کلمه و وقف بر آن، نوشته شود. «1» ولی حروفی که بر آنها وقف می‌شود با حروفی که کلمه با آنها آغاز می‌گردد، احکام متفاوتی دارند. حرفی که بر آن وقف می‌شود غالبا ساکن و حرف نخستین کلمه همیشه متحرک است، «2» زیرا که در حال وصل، هر چیزی بر اصل خود قرار می‌گیرد ولی وقف از موارد تغییر یافتن حرف است «3» و از همین جاست که وقف بر اواخر کلمات صورتهای متعددی دارد و در حروف آخر کلمه در حال وقف تغییراتی داده می‌شود و بدون شک این تغییر در حروف کلمه منعکس می‌گردد. مثلا می‌بینیم که کاتب در بیشتر مواقع تلفظ کلمه را در حال وقف در نظر می‌گیرد و به تلفظ در حال وصل توجهی نمی‌کند.

در همین راستا بعضی از پدیده‌های مربوط به رسم، تفسیر و توجیه می‌شود و آن کتابت مجموعه‌ای از حروف صامت که در آخر کلمات واقع می‌شوند در حال وقف است و در این خلاصه می‌شود که تنوین ما قبل مفتوح را به صورت الف، و تای تأنیث را گاهی به صورت تاء و گاهی به صورت هاء می‌نویسند و در بعضی از موارد به صورت‌های سکت اثبات می‌شود.

1. رسم تنوین به صورت الف‌

تنوین «4» که به آخر اسماء به سبب منصرف بودن آنها ملحق می‌شود، «5» در صورت وقف

__________________________________________________
(1) بنگرید به: فصل مقدماتی.
(2) بنگرید به: ابن یعیش، ج 9، ص 67.
(3) بنگرید به: ابن جنّی: سر صناعة الاعراب، ج 1، ص 176 و ابن یعیش، ج 9، ص 81.
(4) تنوین در حقیقت همان نون ساکن است همان گونه که دانشمندان علوم عربی به آن اشاره کرده‌اند (بنگریده به: سیبویه، ج 2، ص 147 و ابن جنّی: سر صناعة الاعراب (خطی) برگ 177 بن و دانی: المحکم، ص 57) تجربه‌های آزمایشگاهی جدید هم بر آن تاکید دارند. بنگرید به عوض المرسی جهاوی ظاهرة التنوین فی اللغة العربیّة رسالة فوق لیسانس که به دانشکده دار العلوم دانشگاه قاهره تقدیم شده است و در کتابخانه دانشگاه نگهداری می‌شود، ص 34).
(5) بنگرید به: سیبویه، ج 2، ص 281 و ابن جنی: همان مصدر و همان صفحه.