ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 285

یأولی الالباب، یأخت، ینوح، یلوط، یقوم، یرب) و مثالهایی مانند آنها «1» که به کلمات بعدی متصل شده و با آنها معامله الف متوسط شده است «2» ولی از نظایر آنها مانند: (ما، لا) الف حذف نشده و در همه جا با الف آمده است.

همان گونه که رسم کسره و ضمه بلند دستخوش حذف و یا عدم اثبات در بعضی از حالات می‌شود، فتحه بلند هم در این جهت، (بخصوص در وسط کلمه) مانند آنهاست و افزون بر آنها ویژگیهای دیگری هم دارد که از مسأله حذف و اثبات فراتر می‌رود و گاهی آن را با علامتهای دیگری که با تلفظ آن مناسبت ندارد می‌نویسند و مثلا در بعضی از کلمات، فتحه بلند با یاء و در بعضی از کلمات با واو نوشته می‌شود که هیچ گونه دلالتی بر تلفظ آن ندارد (مثالهای آن خواهد آمد)

2. رسم فتحه بلند با (یاء)

أ: موضع دانشمندان پیشین درباره این پدیده‌

أ: موضع دانشمندان پیشین درباره این پدیده

دانشمندان علم رسم، علت کتابت فتحه بلند به صورت یاء را در کلماتی که ناقص یابی هستند، قصد «اماله» و غلبه دادن اصل کلمه دانسته‌اند «4»، یعنی فتحه بلند در این موارد به صورت یاء و یا نزدیک به آن تلفظ می‌شود، همان گونه که عادت بسیاری از عربها در اماله کلمات همین است و از بعضی قرّاء نیز همین طور نقل شده است و یا اینکه بگوییم آن حرف مطابق اصل خود نوشته شده که در بعضی از صیغه‌ها آشکار می‌شود. گفته‌اند در

__________________________________________________
(1) بنگرید به: مهدوی، ص 87 و دانی: المقنع، ص 64- 63 و عقیلی، لوح 3.
(2) بنگرید به: مهدوی، ص 87 و دانی: المقنع، ص 64- و المحکم از او، ص 161- 160 و نیز بنگرید به: کتاب «الهجاء» از یک نویسنده ناشناخته که در لوح 13 شش کلمه را می‌شمارد: «و مضا مثل الاولین» (زخرف 43/ 8) و «جنا الجنتین» (الرحمن 55/ 54) و «احیا الناس» (مائده 5/ 32) و طغا و اقصا و الاقصا که در متن آمده است.
(3) بنگرید به: مهدوی، ص 86 و دانی: المقنع، ص 66 و عقیلی، لوح 6
(4) بنگرید به: مکی: الکشف، ج 1، ص 3 و دانی: المقنع، ص 63 و سلیمان بن نجاح، لوح 6 و 18 و جعبری، برگ 250 ب و شیرازی، لوح 11 و قسطلانی، ج 1، ص 81 و بنگرید به: ابن جنی: سر صناعة الاعراب، ج 1، ص 56.