ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 335

نوشته شده است.

3. ضمه بلند+ همزه+ حرکت- به واو مشدّد و یا واو متحرک تخفیف داده می‌شود و به شکل واو نوشته می‌شود. این حالت در کلمه (السوأی) و (لیسؤا) وارد شده ولی در کلمه اوّلی همزه به صورت الف نوشته شده و گویا که آشکار است و شاید این رسم قدیمی است و مربوط به یک تلفظ قدیم است که در آینده آن را خواهیم گفت. و در کلمه دوم، همزه میان دو ضمه بلند واقع شده که اولی واو فعل و دومی واو جمع است ولی هر دو با یک واو نوشته شده است و احتمال دارد که صورت کلمه پس از تخفیف دارای واو و ضمه بلند بوده و به واو رسم شده اکتفا کرده‌اند. خوب است بدانیم که کسایی این کلمه را (لنسوأ) خوانده و ابن عامر و ابوبکر و حمزه و خلف آن را (لیسوأ) خوانده‌اند. «1»

4. واو+ همزه+ حرکت- به واو مشدّد و یا واو متحرک تخفیف داده می‌شود و به شکل واو نوشته می‌شود. مثالهای آن: (سوءة- سوءتهما- سوءتکم- المودة «الموؤده») ابن خالویه در کلمه اخیر (تکویر 81/ 8) همزه را ساقط کرده و میم را مفتوح و واو را ساکن خوانده است: (المودة) «2».

دانشمندان رسم روایت کرده‌اند که کلمه مَوْئِلًا (کهف 18/ 59) با یاء رسم شده است «3» و قیاس در آن چنین بوده که همزه ساقط شود و به واو مشدّد یا مخفف کسره داده شود و نمی‌دانم شاید با یاء تخفیف داده شود.

نوشتن علامت جایگزین همزه مخفف وسطی به شکل الف‌

الف: همزه مخفف (بین بین) در حالتهای زیر به صورت الف نوشته می‌شود:

1. فتحه+ همزه+ فتحه- فتحه بلند میانی به وجود می‌آید و به شکل الف نوشته می‌شود. مثالهای آن: (سألک- بدأکم- نبّأها- نبرأها- لأملأنّ- اشمأزّت- دأبا- نبأهم- منسأته- امرأته- امرأتان) و مانند آنها.

در حالت امتداد فتحه پس از همزه، یعنی قرار گرفتن فتحه بلند پس از همزه در مثل:

__________________________________________________
(1) دمیاطی، ص 282.
(2) ابن خالویه: المختصر فی شواذ، القرآن، ص 169.
(3) بنگرید به: مهدوی، ص 93 و دانی، ص 43.