ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 338

اعراف (7/ 34) است ولی در جاهای دیگر با حذف الف نوشته شده است. همچنین می‌بینیم کلمه «مستئنسین» (احزاب 33/ 53) بدون الف رسم شده در حالی که کلمه تَسْتَأْنِسُوا (نور 24/ 27) با الف نوشته شده است و این حالت اشاره دارد بر اینکه نوشتن الف وسطی حتی شامل بعضی از کلماتی شده است که با حروف زاید طولانی شده است.

حذف الف در این حالت، دلیل جدیدی به دست می‌دهد که در رسم عثمانی همزه مطابق با قرائت اهل تسهیل رسم شده است چون کاتب با فتحه بلندی که از تخفیف همزه حاصل شده، همان معامله را کرده که با فتحه بلند وسطی در کلمات غیر مهموز انجام داده و آن را در کلماتی که حروف بیشتری دارد حذف نموده است.

رسم کلمه‌ای که همزه آن در حالت تخفیف ساقط می‌شود بدون اینکه چیزی جایگزین آن گردد

اگر همزه متحرک باشد و بعد از حرف ساکن قرار بگیرد و تخفیف داده شود، در این حالت ساقط می‌گردد بدون آنکه چیزی جایگزین آن شود و حرکت آن به حرف ساکن قبلی متصل می‌شود و آن حرف متحرک می‌شود و از این رو کلماتی را که در آنها همزه چنین حالتی دارد، در رسم عثمانی هیچ‌گونه اثری از آنها نیست چون از لحاظ تلفظ ساقط می‌شوند. مثالهای آن (یسئل، اسئلک، فسل، یسئم، یسئمون، تجرؤن، شطئه، المشئمة) و مانند آنها.

در این حالت فرقی نمی‌کند که فتحه کوتاه باشد، مانند مثالهای یاد شده و یا بلند باشد، مانند این مثالها: (الئن، القرءان، الظمئان). و از آنجا که عدم اثبات علامت فتحه بلند در وسط کلمات زیاد است، بعضی از مثالها را می‌بینیم که این خصوصیت را یافته‌اند، مانند «قرنا» «1» جز اینکه در کلمه (النشأة) الف اثبات شده است بدون اینکه فتحه بلندی در آن باشد و قاعده در نوشتن آن بنا بر تخفیف (النشة) بود. دانی می‌گوید: «2» کاتبان مصاحف اتفاق دارند بر اینکه در کلمه (النشأة) بعد از شین الفی را رسم کنند. این کلمه در سوره

__________________________________________________
(1) دانی گفته است: (المقنع، ص 19) الف در رسم کلمه قرآن در سوره یوسف (12/ 2) و سوره زخرف (43/ 3) افتاده است.
(2) المقنع، ص 43.