ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 339

عنکبوت (29/ 20) و سوره نجم (53/ 47) و سوره واقعه (56/ 62) آمده است. سپس می‌گوید: همزه وسطی که حرف قبل از آن ساکن باشد در رسم مصحف جز این کلمه و کلمه (موئلا) در سوره کهف (18/ 58) نمی‌شناسیم.

در مثالهای همزه مضموم که حرف قبلی آن ساکن باشد، ضمه بعد از همزه بلند است و به صورت واو نوشته می‌شود، مانند: (مذء و ما، مسئولا، مسئولون) در اینها واو نوشته شده علامت ضمه بلند است و همزه ساقط شده بدون آنکه چیزی در تلفظ و کتابت جایگزین آن شود. و اما مثالهای همزه مکسوری که پس از حرف ساکن قرار دارد، کلمه (افئدة) و (افئدتهم) می‌باشد. تخفیف همزه در رسم اثری ندارد چون همزه ساقط شده بدون آنکه در بنای کلمه جایگزینی داشته باشد، بلکه کسره آن حرکت حرف ساکن قبلی شده است، مانند مثالهای گذشته که برای این حالت زدیم.

3. همزه آخر کلمه در رسم عثمانی‌

اشاره

همزه‌ای که در آخر کلمه واقع شده با همزه‌ای که در وسط کلمه است از لحاظ قواعد چندان تفاوتی ندارد جز اینکه در اینجا عاملی وجود دارد که در توجیه رسم همزه آخر کلمه نقشی دارد ولی در همزه وسطی آن نقش را ندارد و آن عبارت است از اینکه زبان عربی میل دارد که اواخر کلمات را با سکون وقف کند و حرفی که بر آن وقف می‌شود همواره ساکن است «1» و برای همین است که تخفیف همزه پایانی، آن را به حرکت حرف قبلی مربوط می‌سازد ولی بعضی از همزه‌ها هستند که حرف قبلی آنها ساکن است و از این رو تخفیف همزه پایانی به دو قسم تقسیم می‌شود: همزه‌ای که حرف قبلی آن حرکت دارد و همزه‌ای که حرف قبلی آن ساکن است و لذا جایگزین همزه پایانی نیز به دو قسم تقسیم می‌شود.

الف: رسم همزه پایانی پس از حرف ساکن‌

درباره رسم همزه‌ای که حرف قبلی آن ساکن است، کاتبان مصاحف اتفاق نظر دارند