ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 34

همچنین این کلمات که حروف را در بر دارد، در ترتیب معینی از حساب نیز به کار می‌رفت و هر حرفی برای خود، یک ارزش عددی داشت، جایی که بلوی می‌گوید: «1» «حساب کردن با این حروف، از حساب کردن با اشکالی که در حساب مصطلح هستند، مناسب‌تر است، به دلایلی که یکی از آنها این است که عربها، با این حروف حساب می کردند، ما هم چون عربها هستیم، از آن تجاوز نمی‌کنیم» و ضمنا کراهت یاد دادن کتابت به کودکان به روش ابجد هوز، وارد شده است. «2»

و اما ترتیب معهودی که در زمان ما، در ترتیب حروف، از الف تا یاء وجود دارد، ترتیبی متاخر است که پس از اسلام، حادث شده است. «3»

دانشمندان علوم عربی، قدمت ترتیب ابجدی را دریافته‌اند و آن را (امام الکتاب) «4» و یا (اصل حروف تهجی) «5» نامیده و دانسته‌اند که (ابجد، هوز ...) کلماتی هستند که برای آشنایی دانش آموز با حروف وضع شده است «6» و گفته شده که آنها عجمی هستند و بنابراین تعلیم خط، به سریانی انجام می‌شود. «7» پیش از این به روایت مصادر عربی، دایر بر اینکه این کلمات، اسامی پادشاهان مدین است، اشاره کردیم و از این روایت استنباط می‌شود که مصادر عربی، این کلمات را از خارج جزیرة العرب می‌دانند.

بررسیهای جدید درباره خطوط سامی، نشان داده که این ترتیب همان ترتیبی است که میان بیشتر اقوام سامی قدیم، معروف بوده است. «8»

ترتیب حروف تهجی و خواندن و نوشتن آن به هنگام یادگیری، بر طبق ابجد هوز، در

__________________________________________________

الیسوعیین، 1921 م، ص 43، صولی، ص 30، قلقشندی، ج 3، ص 23، ابن ندیم، ص 4.

(1) الف باء، ج 1، ص 91.
(2) همان مصدر، ج 1، ص 75.
(3) جواد علی، ج 1، ص 209 و ج 7، ص 60.
(4) زجاجی، الجمل چاپ دوم، پاریس 1957 م، ص 272.
(5) دانی، المحکم، ص 29.
(6) همان مصدر، ص 34.
(7) حمزه اصفهانی، ص 16، الزینة فی الکلمات اسلامیة العربیة، ابو حاتم رازی، چاپ دوم، قاهره، دار الکتاب العربی، 1957 م، ج 1، ص 66.
(8) جواد علی، ج 1، ص 208 و ج 7، ص 60.