ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 345

صورتهای هجایی قدیم را حفظ می‌کند و هم پدیده‌های نوظهور را نشان می‌دهد، و این فهم صحیح آنها را دشوارتر می‌سازد. گاهی رسم کلمه مختلف می‌شود و این به جهت پیروی از اساسی است که کتابت بر آن استوار است که گاهی بر اساس وصل آن کلمه به کلمه دیگر و گاهی بر اساس وقف بر آن کلمه عمل می‌شود. اثر این عوامل، در روش رسم همزه در بعضی از کلمات ظاهر شده است و می‌بینیم که این کلمات مغایر با اصول و قواعدی که پیش از این گفتیم، رسم شده است. مثالهایی که در رسم عثمانی آمده مواد بسیاری در اختیار پژوهشگرانی قرار می‌دهد که تاریخ کتابت عربی را به طور کلی بررسی می‌کنند و یا بخصوص درباره روشهای اساسی کتابت بحث دارند. به اضافه اینکه این مثالها، به پژوهشگری که در تاریخ لغت کار می‌کند، یاری می‌دهد که بعضی از خصوصیات تلفظ در گذشته‌های دور را تصور کند.

1. رسم کلمات مهموز، بر اساس وصل‌

اشاره

1. رسم کلمات مهموز، بر اساس وصل

به نظر می‌رسد که توجه نکردن کاتبان به اینکه اصل در کتابت کلمه ابتدا و وقف است، اثر زیادی در رسم عثمانی داشته است. تأثیر آن را در علامتهای حرکات بلند بیان کردیم.

این تأثیر در رسم همزه نیز با شدت بیشتری نمایان است. با اینکه بیشتر موارد رسم بر اساس وقف بر کلمه است، در عین حال دانشمندان رسم اثر وصل را از لابلای مثالهایی که در رسم عثمانی آمده مورد توجه قرار داده و گفته‌اند: «هر دو روش در رسم استعمال شده و این دلالت بر جواز هر دو دارد» و یا «در کتابت، بیشتر تلفظ و وصل را در نظر گرفته‌اند نه وصل و قطع را» «1» این توجه و ملاحظه درست است و در تفسیر بسیاری از مواردی که همزه بر خلاف قواعد عمومی رسم شده، مفید خواهد بود.

از آنجا که اوّل و آخر کلمه بیشتر در معرض اثر پذیری از حروف کلمات سابق و لا حق است، و از آنجا که همزه در اوّل کلمه فقط به حالت محقق و به صورت الف نوشته می‌شود و اتصال آن گاهی به تسهیل همزه منجر می‌شود، و از آنجا که رسم علامت جایگزین همزه به هنگام تخفیف آن بر اساس وقف و سکون است و اتصال آن به کلمه بعدی حکم