ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 35

صدر اسلام، در عین حال نشان دهنده محلی است که کتابت عربی از آنجا آمده است، از این رو می‌بینیم شش حرفی که لغت عربی، از لغات دیگر سامی اضافه دارد، در آخر سلسله ابجد «1» قرار گرفته و در روایت عربی، به آنها نام «روادف» داده شده است و این نامگذاری، به این مطلب اشاره دارد که آنها در وقت متاخری به ترتیب ابجدی اضافه شده‌اند.

برای ما از ریشه خط عربی، همین ترتیبی که بر نظام ابجد هوز «2» است باقی مانده و این ترتیب، رابطه‌ای است که نگارش عربی را با خطوط سامی دیگر که همین ترتیب ابجدی «3» را دارند، پیوند می‌دهد.

2. نامهای حروف عربی‌

الفبای عربی در نامگذاری حروف، بقایایی از نامهای حروف ابجدی سامی قدیم را حفظ کرده است، زیرا علما فرض را بر این گرفته‌اند که نامهای حروف سامی از وقتی پیدا شد که سینایی‌های قدیم شکلهای کلمات هیرگلیفی مصری را گرفتند، ولی از تلفظ قدیمی آنها غفلت کردند و بر آنها چیزی را اطلاق کردند که در لغت خاص خود، معادل آن بود، تا بر صدای اوّل از این کلمات دلالت کند، مثلا شکل (سر گاو) را گرفتند و از تلفظ آن در لغت مصری غفلت نمودند و بر آن چیزی را اطلاق کردند که در لغت خاص آنها، معادل آن بود، سپس به قانون (اکروفونیک cimohporcA) عمل کردند که طبق آن، حروف اوّل را از اسامی اشکال می‌گرفتند و باقی را رها می‌کردند، از این رو شکل این علامت حرف الف شد که همان حرف اوّل از کلمه (الف) سامی است و معادل کلمه مصری است که به آن معنا دلالت دارد و بر همین قیاس، سینایی‌ها در بررسی شکل (بیت) عمل کردند و به آن چیزی را که در لغت خود معادل آن بود اطلاق کردند، سپس حرف اوّل از نام آن را در

__________________________________________________
(1) جواد علی، ج 7، ص 60.
(2) تمام احسان، اللغة بین المعاریة و الوصفیة، قاهره، مکتبة الاتجلو المصریة، 1958 م، ص 139.
(3) از چیزهایی که اشاره به آن، بی‌فایده نیست، این است که اهل مغرب، ترتیبی دارند که اندکی با ترتیب ابجدی مشهور در مشرق، تفاوت دارد (بنگرید به: قلقشندی، ج 3، ص 22) و علت این اختلاف، تا کنون معلوم نشده است (بنگرید به: هوداس، ص 189- 192).