ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 380

کردن الف میان همزه استفهام و علامتی که پس از تخفیف آمده است باشد یا نه. «1»

اینکه همزه در بعضی از مثالهای گذشته مطابق با حرکتی که دارد با واو و یاء نوشته شده ولی در بعضی نوشته نشده بدان جهت است که در جائی که چنین نوشته شده، کاتبان صورت تلفظ کنونی را در نظر گرفته‌اند و در جائی که چنین نوشته نشده تخفیف را رعایت کرده‌اند و صورت کلمه پیش از دخول همزه استفهام به شکل معینی شایع بوده وقتی همزه استفهام داخل شد و همزه اصلی کلمه حکم همزه میانی پیدا کرد و تخفیف داده شد، آنها تغییری را که در تلفظ کلمه حاصل شده رعایت نکردند و صورت شایع کلمه را در نظر گرفتند. و لذا در مواردی که همزه به صورت یاء و واو نوشته نشده، دلالت بر تحقیق همزه نمی‌کند چون غیر معقول است که قاری در آیه واحدی کلمه‌ای را تخفیف بدهد و کلمه دیگری را که همانند آن است تخفیف ندهد، مانند آیاتی که در آنها دو کلمه (أءذا) و (أءنا) وارد شده و پیش از این نقل کردیم، و اینکه همزه بر حسب تخفیف در اینجا نوشته نشده به جهت علتی است که گفتیم.

2. حفظ صورتهای هجایی قدیمی در بعضی از کلمات مهموز

بنای رسم بر وصل کلام نبوده و اینکه همزه آغازین به سبب اتصال به زواید و یا ضمایر تبدیل به همزه میانی می‌شود، تنها عاملی است که باعث شده بعضی از کلمات مهموز دارای چند صورت هجایی مختلف باشد. و در اینجا عوامل دیگری وجود دارد که باعث تعدد هجای بعضی از کلمات شده و سبب گردیده که بعضی از آنها به روش معینی غیر از قاعده عمومی نوشته شود.

یکی از این عوامل حفظ صورتهای هجایی قدیمی در بعضی از کلمات می‌باشد و این در حالی است که گاهی تلفظ آنها تغییر پیدا کرده است و گاهی کاتبان یک علامت نوشتاری برای نشان دادن تلفظ جدید کلمه به آن می‌افزایند بدون اینکه صورت هجایی قدیمی را تغییر بدهند، و از اینجاست که همزه در بعضی از مثالها صورتهای دوگانه‌ای می‌یابد به طوری که در بعضی از مثالهای همزه‌های پایانی و آغازین دیدیم و این در حالی