ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 389

تخفیف ساقط می‌شود و فتحه بلند همزه به حرف ساکن ما قبل متصل می‌گردد و گاهی علامت این فتحه که الف است حذف می‌شود، همان گونه که در کلمه (قرءان) می‌بینیم که همه جا با اثبات الف آمده مگر در دو مورد که الف ساقط شده است: «1» اول در سوره یوسف (12/ 2) «انا انزلنه قرنا عربیا» و دوم در سوره زخرف (43/ 3) «انا جعلناه قرنا عربیا».

این مطلب پدیده دیگری را برای ما تفسیر می‌کند و آن در کلمه (الان) که با حذف الف و اتصال لام به نون و به این شکل آمده: (الن) و این در همه جای قرآن چنین است جز در یک مورد که مطابق با اصل است و آن در سوره جن (72/ 9) است: «فمن یستمع الان» در اینجا پیش از همزه حرف ساکنی قرار گرفته و آن لام است و پس از آن فتحه بلند قرار دارد که در لفظ ثابت است و علامت الف نماینده فتحه بلند می‌باشد و همین امر سقوط آن را جایز کرده همان گونه که در مثالهای بسیار دیگر چنین بود.

5. اختلاف در چگونگی تخفیف همزه‌

از جمله عواملی که در تعدد صورتهای هجایی بعضی از کلمات و یا رسم بعضی از کلمات با روشهای خاص، تأثیر گذاشته است، اختلاف در روش تخفیف همزه و انعکاس آن بر هجای کلمه است. مثلا علمای رسم در اثبات الف بعد از شین در کلمه النَّشْأَةَ در سوره عنکبوت (29/ 20) و سوره نجم (53/ 47) و سوره واقعه (56/ 62) «2» اتفاق نظر دارند، ولی در چگونگی قرائت آن اختلاف شده است. ابن کثیر و ابو عمرو با فتحه شین و الف خوانده و بقیه با سکون شین و بدون الف خوانده‌اند. «3» و قاعده در تخفیف همزه متحرک بعد از ساکن در مثل النَّشْأَةَ سقوط همزه در تلفظ است. و از اینجاست که انتظار این بود که این کلمه به شکل (النشئة) مانند (المشمه) نوشته شود ولی به همان صورت که گفتیم، یعنی با اثبات الف آمده است. و برای همین است که دانشمندان در اصل رسم این کلمه با الف، اختلاف کرده‌اند. بعضیها گفته‌اند که آن مطابق با قرائت کسی است که شین را مفتوح می‌خواند و پس از آن فتحه بلندی را اثبات می‌کند، رسم شده و این علاوه بر اینکه روایت

__________________________________________________
(1) المقنع، ص 19.
(2) مهدوی: ص 93 و دانی: المقنع، ص 43.
(3) دانی: التیسیر، ص 173 و دمیاطی، ص 345.